QUÉ ES UNA TAIKONAUTA ?
Qu’és un taikonauta ? Quant temps fa que i a de taikonautas en l’espaci e qué son ? Los taikonautas son d’astronautas chineses pr’amor que fa mai de 20 ans China envièt d’astronautas (paraula usada sonque en Estats Units e Euròpa) a l’espaci. Foguèt lo tresen país en n’enviar. Uèi China envièt ja de fusadas a la Luna e a Mart e comencèt ja a bastir una estacion espaciala pròpria. Los russes, d’un autre costat, nomenan lors astronautas, cosmonautas, e los chineses, taikonautas.
Tot aquò arribèt après la segonda mitat del sègle XX, pr’amor que fins alavetz, l’espaci foguèt un afar de sonque doas poténcias; Estats Units e l’Union Sovietica. Puèi, la corsa espaciala contunhèt amb Estats Units e Russia, e sonque pendent la fin d’aquel sègle i arribèron d’autres païses.
L’Union Sovietica, malgrat tot çò que podèm pensar, foguèt lo primièr país de la planeta a l’ora de lançar un satellit en defòra de la Tèrra, en getar un cosmonauta a l’espaci e tanben en enviar de naus espacialas amb mai d’un cosmonauta. Estats Units foguèt lo primièr, puèi, a l’ora de capitar en far una orbita terrèstra a mai de poder demorar una setmana amb un astronauta en l’espaci e tanben arribar a la Luna.
En aquela epòca, sonque un autre país poguèt enviar de naus espacialas a l’espaci. E foguèt l’estat francés. Ja en 1965 los franceses envièron lor primièr satellit a l’espaci. Puèi, cal esperar fins a la decada de 1970 per veire d’autres païses dintrar en aquel grop : Japon e China, que poguèron enviar un satellit a l’espaci en 1970. Lo reialme Unit l’envièt en 1971.
Uèi lo jorn
Uèi i a 11 païses qu’envièron de naus o d’astronautas a l’espaci e capitèron, dont l’Agéncia Espaciala Europèa. Mas pendent la fin del sègle XX, tot aquò comencèt a cambiar. I aviá pas pus d’Union Sovietica e d’autres païses de la planeta comencèron tanben a conquistar l’espaci. Un d’aqueles foguèt China.
Dempuèi 1970, China poguèt enviar plusors satellits a l’espaci, desvolopèt un programa de geoposicion espacial e aufriguèt las sieunas fusadas a d’autres estats. Tot aquò situèt China en un luòc plan important dins la corsa espaciala. Que venguèt màger en 2003, quora venguèt lo tresen país que poguèt enviar d’umans a l’espaci.
La capitada arribèt de la mand de la nau espaciala Shenzhou-5, dirigida per lo taikonauta Yang Liwei. Segon los chineses aquel foguèt lo començament real de l’istòria aeroespaciala de China dempuèi 1970.
E disèm taikonauta e pas astronauta pr’amor qu’es lo nòm que recebon los astronautas chineses. Amb aquò demòra clar que son d’astronautas chineses e tanben remembra la tecnologia chinesa, tant o mai bona que l’estatsunitenca o la russa, uèi. Taikonauta es formada per la paraula taikong (太空) que vòl dire espaci en mandarin, a mai del sufix –nauta qu’en grèc vòl dire marinièr. Ansin formèron la paraula taikonauta per parlar dels astronautas chineses.
Dempuèi alavetz China poguèt avançar encara mai lo sieu programa espacial. Capitèt a l’ora d’enviar una nau espaciala a la Luna e balhar de material de la meteissa a la Tèrra. En 2019 China foguèt lo primièr e sol país de la planeta qu’arribèt a la fàcia amagada de la Luna.
Fa un an China finiguèt la sieu la sieuna pròpria estacion espaciala, la Tiangong. Tanben envièron una sonda a Mart, lo Zhurong, que i foguèt tre mai de 2021 e mai de 2022. E una de las pròplèus missions qu’a la CNSA, o Agéncia Espaciala Chinesa en anglés, es enviar plusors taikonautas a la Luna en la decada de 2030. Per aital, se òm parla de taikonautas a l’espaci ja sabèm que son d’astronautas chineses e pas estatsunitencs, indians o russes.
La Redaccion
