GEOGRAFIA – Sapiéncia.eu

REÜNION DEL PROJÈCTE “VILAS ABANDONADAS” A PERPINHAN

abril 22, 2025

La Catalonha voida. Aquela es la tòca del projècte “Vilas Abandonadas. Un eiretatge universal per la coneissença e desvolopament del territòri.”, organizat per l’Institut Ramon Muntaner, l’Universitat Autonòma de Barcelona e la Coordinatritz de Centres de Lenga Catalana. Una radiografia d’aquela realitat, vilas que per divèrsas causas son estadas abandonadas. Los nuclèus demografics analisats son […]

GEOGRAFIA

ER ESTAT ESPANHÒL NON VÒU ES ÒRQUES E DAUFINS OCCITANS

abril 19, 2025

Christian Andreu

Quan era naua lei der estat francés sus era proteccion d’animaus marins arribèc en 2021 diuèrsi parcs marins d’Occitània causiguèren enviar es sues òrques e daufins a d’auti parcs marins der estrangèr. Totun, bèth un país, com er estat espanhòu, tanben a ua lei semblable, e donques non vò recébre cap d’aguesti especimèns pr’amor de […]

GEOGRAFIA

LA FONDA D’ANTARTIDA ALENTIRÀ LO CORRENT ANTARTIC

març 13, 2025

Christian Andreu

La fonda de glaç d’Antartida provocarà un alentiment del corrent oceanic mai fòrt de la planeta, lo corrent circumpolar antartic. Es çò qu’an trapat los cercaires, los quals confirman que la fonda de glaç antartica a d’implicacions globalas. Segon un nòu estudi, aquel corrent serà fins al 20% mai lent en 2050 qu’a l’ora d’ara. […]

GEOGRAFIA

ENQUADRAMENT DERA COMARCA DETH COMENGE

març 12, 2025

Christian Andreu

Eth Comenge ei aué aquera comarca qu’ei dissenhada en tot resseguir er arriu Garona e que forme part des parçans occitans qu’aueren ua importància significativa ena Edat Mejana, per exemple eth Bearn, eth Coserans, etc., toti eri localizats en ua zòna de cultura occitana e qu’aué ei fòrça francizada. Aguesta francizacion se trape en hèt […]

GEOGRAFIA

ERA VIDA SE DEBANA LENTAMENT JOS TÈRRA

febrer 22, 2025

Christian Andreu

+11

Era vida se debana lentament jos tèrra. Ailà tanben i a ua grana biosfèra qu’encara cau estudiar e fòrça pr’amor qu’a claus fondamentaus sus era origina e era evolucion dera vida ena nòsta planeta. Ara guardam entà Mart mès non auem jamès observat era vida jos tèrra dera nòsta planeta. Ei vertat qu’es condicions dejós […]

GEOGRAFIA

UN ESTUDIANT A PRAGA

febrer 11, 2025

Christian Andreu

+17

Admeti que dempuèi mon arribada frenetica dins las tèrras chècas aviái pas encara trobat un espaci pro seren per metre mas idèas en òrdre. Dispausavi de fòrça traches de pincèl, mas pas de l’imatge entièr. Lo caliá bastir. Me caliá amassar totas aquelas impressions fascinantas tot en un còp. D’unes de fòrça estranhes e distantes, […]

GEOGRAFIA

LO VACCIN QU’ARRIBA PAS

gener 28, 2025

Christian Andreu

Podem díser que lo huec de las darrèras annadas provoquè l’extincion deus coalàs en Austràlia ? Podem díser que l’espècia suberviscó, mes adara los cercaires crédian que los coalàs poirén dessaparéisser, fin finau, deu continent on demorèn de milions d’annadas a e per tostemps. La causa qu’ei la clamidia, ua grèva malaudia que poiré provocar […]

GEOGRAFIA

L’IA PREDITZ MAI DE 3ºC DE MAI A COMPTAR DE 2040

gener 23, 2025

Christian Andreu

+13

L’IA ja preditz que la màger part del Mond veirà las temperaturas a montar de 3°C fòrça mai rapidament que çò qu’èra previst de per abans. Tres scientifics combinèron de trabalhs sus 10 modèls climatics globals e, amb l’ajuda de l’intelligéncia artificiala (IA), concluson que l’escalfament de cèrtas regions es susceptible d’èsser atench mai rapidament […]

GEOGRAFIA

HUELHES VERMELHES…

desembre 31, 2024

Christian Andreu

Perqué es huelhes de bèri uns arbes son vermelles ? Era clorofila balha era color verda que desapareish en quauques espècies d’arbe pendent era tardor. Açò ei atau pr’amor qu’es plantes son organismes fotosintetics, çò ei que cambien era matèria inorganica en organica gràcies ara energia deth Solei. Entà açò poder hèr es plantes usen era […]