D’informacions tras qu’inquietantas arriban ara del nòrd de Canadà per confirmar la marrida situacion actuala del cambiament climatic. Un nòu estudi fach amb de nòvas tecnicas de recèrca afirma que lo territòri de Yukon a ara la temperatura pus nauta dels darrièrs 13 600 ans. La tròba poiriá èsser grèva per la temperatura mejana de la Tèrra.
La descobèrta venguèt de la man del paleoclimatològ Trevor Porter e d’una còla de cercaires qu’estudièt ongan quals èran lo clima e la temperatura de Yukon per rapòrt a d’autras epòcas. Per o far, normalament cal estudiar los isotòps de l’aiga, los anèls dels arbres o encara la creissença de las plantas de la region. E tot aquò es restacat amb la temperatura mejana de tot l’Olocèn (que comencèt fa 11 600 ans). Totun, las nòvas donadas son inquietantas.
En mai d’aquò, la manca de glacièrs al centre de Yukon obliguèt d’estudiar lo pollèn de plusors plantas e divèrses tipes d’insèctes preservats dins los depauses dels lacs. La tòca èra de tornar bastir la temperatura mejana dels darrièrs 13 600 ans e per o poder far caliá estudiar tot aquò estiu après estiu. La tèrra glaçada o permagèl, situada fins a 58 cm jos la superfícia, tanben foguèt mesurada. “Cada centimètre de permagèl equival a aperaquí 20 o 30 annadas de pluèjas, çò diguèt Porter. Estudiar lo permagèl ajudèt a poder demostrar qu’analisar lo clima dins de regions qu’an pas de glacièrs es tanplan pr’amor dels isotòps presents”.
La resulta de l’analisi del permagèl amb de nòvas tecnicas de recerca balhèt una mejana estivala en Yukon fòrça pus cauda que la mejana tipica d’un estiu de l’Olocèn. La conclusion finala de l’estudi realizat per Porter e sos collègas confirmèt que la temperatura de l’epòca industriala es fins a 2º C mai nauta que la mejana dels darrièrs 13 600 ans.
Una region de mai en mai cauda
“Restacada amb la mejana d’autras zònas del nòrd de Canadà e benlèu de tot l’emisfèri nòrd, las donadas confirman que Yukon es vengut de mai en mai caud mas d’una manièra totalament excepcionala, çò diguèt Porter. Segon de donadas climatologicas istoricas, podèm confirmar que la region centrala de Yukon es venguda de mai en mai cauda e a nauta velocitat. Mai encara que d’autras regions de la meteissa latitud”.
Aital, e segon las donadas d’aquel estudi, la temperatura mejana de Yukon central montèt de mai de 2ºC pendent lo darrièr sègle e aquò es encara mai que la mejana terrèstra, e sustot, que la mejana de la region artica. Segon los cercaires que realizèron aquel estudi, aquò aurà de consequéncias grèvas sus la temperatura mejana globala, e per ansin volguèron alertar totòm de la gravetat de la situacion.
“L’estiu es de mai en mai caud e aquò a d’implicacions grèvas suls païsatges qu’an de permagèl, çò soslinhèt Porter. Quand la temperatura monta, lo permagèl recuola e quita d’èsser estable. Per ansin, de tèrras qu’abans èran totjorn estadas glaçadas, ara pòdon plan liberar tota sòrta de micròbis dins l’atmosfèra, e mai de dioxid de carbòni. E aquò, segon aquela còla scientifica, es un fach qu’auriá pas cambiat pendent los darrièrs 9 000 ans, mas qu’ara, pel primièr còp, es diferent.
“Al començament de l’Olocèn, lo permagèl demorèt un temps fragil pr’amor que la temperatura a l’epòca èra mai cauda, çò diguèt Porter. Mai cauda que la mejana de tota aquela epòca, mas pas tan cauda coma uèi. E aquò entraïna un permagèl mai fragil e un clima desparièr”.
Segon Porter, lo cambiament climatic fragiliza lo permagèl e libèra de gases d’efièch de sarra, çò que provocarà un escaufament progressiu del clima. E aquò es grèu. L’estudi foguèt publicat dins la revista numerica Nature Communications.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
