Segon un nòu estudi fach per de cercaires de l’Universitat Catolica d’Austràlia, lo temps existís pas, almens coma o pensam. Vaquí lo primièr còp qu’una còla de cercaires, après analisar sistematicament l’idèa del temps, es pro valenta per afirmar aquò. La resulta de l’estudi foguèt que lo temps existís pas. S’existís lo temps? Semblariá que òc mas segon la fisica actuala l’inexisténcia del temps poiriá èsser puslèu una probabilitat. Mas que vòl dire aquò, fin finala ?
Fins a uèi lo jorn, la fisica explicava lo Mond amb doas teorias; la teoria de la relativitat e la teoria quantica. Pasmens, malgrat que descrigan d’objèctes desparièrs, i a totjorn agut de problèmas entre las doas teorias. E, segon mai d’un cercaire, cal una nòva teoria per o poder explicar absoludament tot dins l’Univèrs. La tòca seriá de poder trapar una teoria de la gravetat quantica que poguèsse tanben explicar lo pichon mond de las particulas.
Mas aquò es estat plan malaisit per la sciéncia. E una teoria que volguèt resòlver aquela problematica foguèt la Teoria de las Còrdas. Mas aquesta tanben congreèt de problèmas pr’amor que pòt pas èsser demostrada malgrat que siá una teoria fòrça logica. Es per aquò que, dempuèi los ans 1980, los scientifics an començat de cercar cossí aprochar aquela teoria amb de modèls matematics. Un d’aqueles assages foguèt lo del “cercle quantic de la gravetat” que prepausa l’idèa que lo temps e l’espaci an una forma circulara.
Cossí o demostrar
Segon aquela teoria, lo temps existís pas. E es pas l’unica teoria qu’aja dich aquò. D’autras tanben o afirmèron abans. Es possible de demostrar aquela teoria ? Se foguèsse aital, tota la fisica actuala seriá en crisi. La nòva teoria, pasmens, es pas definitiva, e la cal comprene d’un biais relatiu.
Fins ara totas las teorias fisicas an pas jamai parlat de taulas, de cadièras o de personas. E aquò vòl dire qu’existisson pas ? Non. Disèm que son fachas de particulas. Totun, çò que sabem pas es la matèria del temps, aquò vòl dire de qué seriá fach. E per aquela rason s’es pas pogut demostrar que lo temps existís. Se poiriá, ça que la, que lo temps existiguèsse pas, mas a un autre nivèl.
Afirmar que lo temps existís pas tanben mena a afirmar que las taulas, las cadièras e los umans existisson pas. E pensar a un mond sens temps poiriá èsser una desàstre; imaginam totjorn çò que podèm far dins l’avenidor pr’amor que coneissèm lo passat. E çò que fasèm pòt cambiar l’avenidor. Pasmens, e se i aguèsse pas de temps? Se i a pas de passat, es pas necite d’aver d’avenidor. Confirmar que lo temps existís pas pòt tanben voler dire que lo Mond se deu arrestar. Pr’amor que tot càmbia.
Mas la fisica ditz pas que las causas existisson pas, çò es çò que pòt provocar quicòm puèi. E benlèu aquò vòl dire que las causas serián l’ingredient basic de l’Univèrs. Se aquò foguèsse aital, es pas necite d’arrestar lo Mond per aquela rason. Pr’amor que podèm totjorn espepissar la causa de quicòm e pensar quina ne pòt èsser la consequéncia. Aquò es çò que los cercaires Kristie Miller, Jonathan Tallant e Samuel Baron ara assolidan: que lo temps existís pas e qu’entraïna pas res pels umans. Mas que las causas si qu’entraïnan de consequéncias. E s’aquò foguèsse aital, la fisica, coma la coneissèm uèi lo jorn, intrariá dins una nòva edat. Un prèztfach per i pensar. L’estudi foguèt publicat dins Oxford University Press.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
