Una còla de cercaires bastiguèt çò que poiriá èsser la fàcia del neandertalian de la lemosina Chapela deus Sents, una esquelata plan celèbra e que tanben es conegut coma Lo Vielh de la Chapela. Los paleontropològs poguèron doncas bastir un modèl en 3D del cap e la fàcia d’aquel neandertalian que visquèt en de tèrras occitanas fa aperaquí 56.000 ans.
L’esqueleta del vielh neandertalian de la Chapela deus Sents, en Lemosin, es estada plan celèbra dempuèi lo moment que foguèt descobèrta, en 1908. E tanben plan polemica. L’esqueleta foguèt descobèrta per tres preires dins una cauna pas gaire luenha del vilatge lemosin de la Chapela deus Sents. De remembrar qu’es una cauna occitana qu’es tanben pas gaire luenha de la cauna de Lascaus, celèbra a tota la planeta per las pinturas preïstoricas que i a dins (mas descobèrtas sonque en 1940).
L’esquelata èra formada pel cran, de vertebras, de costèlas e los òsses de las gambas e los braces. Quora los preires e, puèi, divèrses cercaires comencèron a estudiar l’esqueleta del Vielh de la Chapela, foguèt quand comencèt la polemica. Pr’amor que foguèt un neandertalian qu’auriá viscut mai de 60 ans e que moriguèt pr’amor d’una flecha al cap. Las malautiás dentalas e degenerativas dels òsses que patiguèt aquel neandertalian menèron los cercaires a pensar que los neandertalians patissián plan pel fred e qu’avián los còsses desfòrmats pr’amor del clima, çò qu’entraïnava parlar d’una espècia plan primitiva e pèga.
Divèrsas nafraduras e malautiás
Pasmens, lo Vielh de la Chapela subrevisquèt plan a divèrsas nafraduras e malautiás e fins als 60 ans, çò qu’entraïnava parlar tanben d’una comunautat que suenhava los vielhs e malauts e qu’èra pas tan primitiva coma se pensava. Malurosament l’imatge d’èssers idiòtas coma los neandertalians demorariá encara prèp de 100 ans e foguèt pas fins a fa gaire que los cercaires comencèron a aver una autra vision d’aquela espècia per rapòrt a la nòstra. Uèi se pensa qu’èran tan o mai intelligents coma nosautres e, malgrat que desparièrs, plan socials e tanben los primièrs artistas ominids.
L’esqueleta original aviá una edat de tre 56,000 e 47,000 ans e uèi se tròba al Musèu de l’Òme de París. “Avèm trapat que lo Vielh de la Chapela patiguèt una brucellòsi, una malautiá que benlèu arribèt pr’amor de viure prèp d’animals, çò diguèt Cícero Moraes, de l’LTDA, pendent la presentacion de la fàcia d’aquel neandertalian.
Per bastir la fàcia del Vielh de la Chapela los cercaires usèron d’escanèrs tomografics del cran del neandertalian. Creèron aital doas imatges, una amb de pèl e una autra sens de pèl. “L’imatge es l’evolucion de la vision qu’avèm agut dels neandertalians las darrièras decadas e pr’amor d’aquò se pòt veire qu’uèi avèm una fàcia amb de caracteristicas anatomicas plan semblablas a l’Homo sapiens modèrn, çò apondèron los scientifics ». L’estudi foguèt presentat fa gaire en una conferéncia scientifica a Bari, en l’estat italian.
La Redaccion
