La vila perduda de Santa Marta, en Colómbia, data del sègle VIII, e foguèt desconeguda en general fins a l’an 1973, quand foguèt descobèrta gaireben per accident, e mai se lo govèrn colombian la coneissiá dempuèi fasiá longtemps. Lo luòc es tanben conegut coma Teyuda , l’Infèrn Verd e Buritaca-200.
La Vila perduda de Santa Marta foguèt un ancian vilatge indigèna dels Tayrona e a l’ora d’ara es un dels principals luòcs arqueologics de Colómbia. Lo luòc es un dels mai de 250 ancians vilatges dels 4 grops d’indigènas coneguts de la zòna del sud-oèst e nòrd de la Sèrra Nevada de Santa Marta.
L’ancian vilatge es situat entre los 900 e los 1.300 mètres sul nivèl de la mar, al costat drech del riu Buritaca e en la zòna nòrd de la Sèrra de Santa Marta. Es conegut pels indigènas de l’airal amb lo nom de Teyuna , d’ont ven lo nom donat dins la zòna del Pargue Arqueologic Vila Perduda-Teyuna.
Dins la zòna òm pòt trobar un complèx sistèma d’escalièrs, murs e camins empeirats, que recorron una sèria de terrassas e plataformas ont i a d’ostals, d’ancians bastiments per noiridura e de centres cerimonials.
Fins a uèi se son descobèrtas d’estructuras en 169 terrassas fachas de pèira dins un airal d’aperaquí 35 ectaras, administradas per l’Institut Colombian d’Antropologia e Istòria (ICANH), en tot ésser reconegut coma Pargue Arqueologic Nacional.
Foguèt classat coma resèrva arqueologica que deu èsser conservada per las autoritats, amassa amb los indigènas de l’airal. Per aquò, per i arribar cal far de contribucions economicas a la comunautat indigèna de la zòna, los vertadièrs encargats de manténer la patz en aquel luòc de lors ancessors.
Per poder visitar lo Pargue Arqueologic Vila Perduda-Teyuna cal anar amb una guida e per i arrivar òm a de besonh de 4 a 6 jorns. Aquò sonque pòt èsser fach a travèrs de 5 agéncias toristicas autorizadas per realizar aquela rota, e arribar aital a la vila perduda de Santa Marta.
Una vila bastida d’aperaquí l’an 700
La Vila Perduda foguèt bastida entorn a l’an 700 de la nòstra èra e demorèt après abandonada per mai de 400 ans, e foguèt descobèrta perd de guaqueros (de lairons de tresaurs arqueologics) que saquejan las tòmbas dels indigènas.
La descobèrta foguèt facha gaireben per accident mentre exploravan d’ancians vilatges e trapèron un escalièr de 1200 gredons de pèira cobèrt de molsa, de raïsses e de tèrra. Tot aquò se debanèt en l’an 1976 quand lo govèrn colombian coneissiá la siá existéncia de lairons de tresaurs que s’èran escampats per la zòna de Santa Marta.
La Vila Perduda èra lo centre religiós, esperital, politic e economic mai important de tota la region fins a l’arribada dels espanhòls, car i demoravan entre 3000 e 8000 personas Après la conquista espanhòla, pasmens, foguèt abandonada la zòna, e puei declarada coma una cementèri pels indigènas.
Un article d’Andrés López*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Aqueste article es tanben publicat dins Naturaleza Salvaje, un numeric de geografia e l’environament, que Sapiéncia n’a un acòrdi de cooperacion
