Parlar del rinocèros indian uèi (Rhinoceros unicornis) es ja gaireben coma parlar de l’unica espècia viventa de rinocèros asiatic qu’a encara qualcuna escasença de subreviure pendent lo futur. E disèm aquò pr’amor qu’encara demòran doas espècias mai de rinocèros en Asia; lo rinocèros de Java e lo rinocèros de Sumatra, mas aquestas doas espècias son consideradas en 2024 coma practicament escantidas, pr’amor del sieu tras que reduch nombre. Aital, sonque demòran aperaquí mens de 50 especimèns de rinocèros de Java e un pauc mai de 275 individús de rinocèros de Sumatra.
Atal, lo rinocèros indian, que foguèt plan pròche de l’escantiment en l’an 1900, poiriá se recuperar plan per la nauta proteccion dels govèrns indian e de Nepal. Lo sieu nombre actual seriá d’aperaquí 4.000 individús e l’UICN, malgrat que classifiquèt l’espècia en dangièr, poiriá cambiar aquela classificacion lèu se lor nombre creis fins a mai de 5.000 especimèns, quota minimala genetica que los cercaires considèran sufisanta a l’ora de subreviure una espècia.
Pasmens, lo dangièr encara es real, pr’amor qu’encara uèi es caçat per de braconaires (lo prètz d’una bana de rinocèros indian al mercat negre chinés pòt arribar a mai de 22.000 euros/Kg). Tanben es plan menaçat per la destruccion contunha del sieu abitat, los paluns, e pr’amor de la creissenta violéncia entre mascles, qu’a coma causa una tras que granda densitat (90% de l’espècia demòra sonque al Pargue Nacional de Kaziranga, en Assam, Índia).
Un mamifèr estonant
Lo rinocèros asian es pas nonmàs estonant pr’amor de la sieuna cuirassa e autras caracteristicas morfologicas. O es tanplan pr’amor que foguèt l’espècia de rinocèros pus espandida pendent lo passat al continent asiatic. Abans n’i aviá dempuèi Paquistan e fins a Birmania en l’airal pus pròche d’Imalaia. Segon qualcunes cercaires tanben n’i aguèt en China. Uèi, tota la populacion de rinocèros indians demòra sonque en Índia e Nepal e pro.
Lo rinocèros indian se desseparèt de la familha de mamifèrs qu’aperten, los perissodactils, pendent l’Eocèn, e lo sieu ancessor pus pròche demorèt en Eurasia fa sonque 50 milions d’ans. Es un rinocèros que nonmàs a una bana qu’arriba pas als 30 cm de mejana. A la part superiora de las pautas e l’esquina cobertas per una sòrta de cuirassa que, pasmens, arrèsta pas las picaduras dels insèctes. Benlèu pr’açò, e cossí fa lo rinocèros african, daissa los aucèls lo netejar sovent.
Se l’elefant es lo mamifèr pus grand d’Asia, puèi ven lo rinocèros. Lo mascle pòt arribar als 3,8 m de longor (las femèlas a 3,4 m), a una nautor de fins a 193 cm (la feme 173 cm) e pòt arribar a pesar fins a 2,2 tonas (la femèla 1,6 tonas).
A una pèl singulara que lo protegís de la majoritat de picaduras d’insèctes. Aquò es plan normal, pr’amor qu’es un mamifèr qu’aima plan l’aiga. Plan mai que d’autras espècias de rinocèros. E nada plan. Lo sieu abitat preferit son d’espacis obèrts e amb gaire arbres e, mai que mai, de paluns. Totun, e pr’amor de la pression de l’elevatge uman, los darrièrs tempses demòra de mai en mai amagat dins lo bòsc.
En 2022 i aviá 4.014 rinocèros d’Asia al Mond. Pòt semblar una chifra inquietanta, mas es tot çò de contràri. En l’an 1900, e aprés mai de cent annadas de caça sens fin per part de l’oficialitat britanica que l’auciá pr’amor qu’afirmava que provocava de damatge a l’agricultura, sonque ne demoravan mens de 100 especimèns. Foguèt alara, en 1908, quand foguèt totalament enebida la sieuna caça. Dempuèi alara la populacion de rinocèros indians arrestèt pas de créisser. Per aquò los cercaires actuals son plan positius sus lo futur de l’espècia.
Los rinocèros indians son de mamifèrs solitàris. Es verai qu’an de mejana territòris d’aperaquí 8 Km2, mas un mascle atacarà jamai un autre franc de l’epòca de zèl. Alavètz, las femèlas son encara pus agressivas que los mascles, sutot se an pichons amb elas. E l’ataca contra un autre rinocèros estrangièr o encara d’umans, es plan segura.
Malgrat lo sieu pés, es un animal que pòt córrer plan, malgrat que pendent pauc temps, fins als 55 Km/h. aquò pòt semblar pas gaire, mas cal remembrar que nòstra espècia sonque pòt córrer a mai de 20 km/h quora son professionals de l’espòrt.
L’odorat e l’ausida del rinocèros son plan bonas. Totun, la sieuna vision es plan paura. Fan fins a 10 sons desparièrs per se comunicar, malgrat que lo lengatge pus utilizat per marcar lo territòri sián l’orina e las femsas. D’un autre costat, es un mamifèr gigantàs qu’a pas de predators naturals. Sonque, de temps en quora, un jove rinocèros desseparat de la sieuna maire pòt patir l’ataca d’un tigre. Mas, se lo rinocèros es adult, un tigre jamai atacarà un rinocèros. Çò de pus normal, aprés lo veire, es fugir.
La dièta del rinocèros indian es vegetala al 100%. Se noirisson d’èrba, de fuèlhas e, mai que mai, de plantas aqüaticas. Tanben pòt manjar de flors, de frucha e encara qualcunas brancas de cèrts arboçes e arbres que sonque existisson a la region ont demòra.
Una taxa reproductiva bassa
Lo ritme de recuperacion d’aquesta espècia es lenta, car una femèla de rinocèros sonque aurà un filh cada tres o qutre annadas. Lo jove rinocèros, malgrat que daissarà la lach mairala e començarà a manjar de vegetacion lèu, encara a de besonh viure amb la maire, almens, 4 ans. E pr’amor d’aquò se debana sovent veire una maire solitària amb un pichon pus jove e un autre ja mai crescut.
Los cercaires an pas trapat encara un periòde segur de zèl en aquesta espècia. Una femèla sonque aurà lo primièr zèl aprés 6 ans de vida. Los mascles encara an de besonh mai temps. Aquò tanben es plan normal pr’amor que lo mascle, quora vòl copular amb una femèla amb de zèl tanben l’atacarà e aquela poiriá morir se las sieunas mesuras foguèssen pas grandas. Lo periòde de gestacion d’una femèla de rinocèros indian tanben es plan long, car demòra fins a 51 meses, çò es gaireben cinc annadas. L’espèr de vida, per contra, es fòrça naut, amb plusors especimèns que visquèron gaireben 50 ans.
Al sègle XV desián las cronicas medievalas qu’encara n’i aviá 500.000. benlèu tre 50.000 e 15.000 pendent la fin del sègle XIX. En 1900 mens de 100. E malgrat qu’uèi es plan protegit pels govèrns de la region, los braconaires encara lo caçan amb divèrses metòdes plan òrres; amb de fusilhadas, amb de trapas, en tot electrocutar la bèstia, amb de poison o encara per ofegament.
Tanben es verai que i a divèrses centenars de rinocèros indians als pargues zoologics de tota la planeta. Totun, los cercaires descobriguèron pas cossí ajudar la sieuna reproduccion en captivitat fins a l’an 1953. Dempuèi alara plusors pargues europèus e americans ajudan a bastir un banc genetic que poiriá salvar l’espècia.
Malgrat qu’es un mamifèr qu’ataca plan se pensa qu’es menaçat, la majoritat dels còps es plan pacific e l’indústria toristica bastida al sieu torn ajudèt plan lo vejaire governamental a l’ora de s’esforçar encara mai per arrestar lo sieu declin e possible escantiment.
La sieuna conducha confirma que se noirís, mai que mai, pendent lo ser, tota la nuèch e encara pendent lo matin. Aprés demòra dins de l’aiga per evitar la calor tropicala e los insèctes o dormís. Ara los govèrns vòlon espandir lo sieu territòri pr’amor que 90% de l’espècia, que demòra en Kaziranga, a sonque 430 Km2 per viure. E se debana sovent, que los rinocèros (que coneisson pas de frontièras) sortisson del pargue a la recerca de mai noiridura. Mas lo pargue es encerclat al 100% per de vilatges umans e es alavètz quora i a mai de problèmas.
Lo soldats que protegisson amb d’armas lo pargue patrolhan gaire en defòra del meteis. E aquò es un prètzfach conegut pels braconaires, que profechan lo moment per atacar. En mai d’aquò, trapar d’umans tanben es plan dangierós pr’amor que lo rinocèros indian atanben pòt atacar e es plan dangierós.
Avèm ja dich qu’una feme a de besonh èsser granda per poder se reproduïre plan. Tanben es aital pr’amor de las mesuras del pichon rinocèros a l’ora de nàisser. Un recent nascut pòt pesar plan fins a 80 Kg e pòt far fins a 1,2 mètres de longor e 67 cm de nautor. La majoritat dels còps la femèla es sul sòl e lo pichon arribarà lèu, sonque 30 minutas aprés. Lo ritme de creissença del jove rinocèros, se es pas atacat per un tigre o qualcuna malautiá parasitària – que l’espècia ne patís divèrsas – es plan rapid car amb sonque un an de vida arribarà al metre de nautor, als 135 cm als 3 ans e a mai d’1,5 mètres de nautor amb cinc ans de vida.
Franc dels braconaires, lo rinocèros indian tanben patís d’autras menaças, coma lo secament dels paluns pr’amor de l’espandiment de l’agricultura, o l’isolament genetic dels individús. La situacion, dempuèi lo sègle XIX cambièt plan e ara es una espècia plan suenhada. Malgrat tot aquò, los braconaires cacèron mai de 500 especimèns tre las annadas 1986 e 1995, çò que vòl dire gaireben mai d’un 5% de tota l’espècia. Pr’amor d’aquò los govèrns regionals e nacionals indians e de Nepal son totjorn alèrta.
Uèi lo problèma màger es poder crear mai de resèrvas per i menar ailà mai de rinocèros e far créisser la diversitat genetica de l’espècia. Aquò es un problèma plan complèx pr’amor que la populacion d’Índia arribèt fa gaire (2023) al miliard d’abitants e es plan dificil trapar de luòcs tranquilles, amb de paluns e sens d’umans.
Pasmens, es una tòca reala e lo desir d’aqueles govèrns es poder dire lèu que ja i a mai de 5.000 rinocèros vius al mond pr’amor qu’aquò volriá dire que l’espècia del segond mamifèr pus grand e bèl d’Asia poiriá se salvar. E aquel tanben es lo nòstre desir.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la s
