Lo cèrvi sica (Cervus nippon) es un cèrvi originàri de l’èst asiatic que demòra uèi, malgrat qu’en populacions plan pichonèlas, en Siberia, Manchoria, China e Corèa. Totun, sonque se pòt parlar d’una populacion (pr’amor del sieu encara naut nombre) que demorarà de segur pendent lo futur. Aquesta es la sosespècia japonesa de l’illa d‘Hokkaido.
Benlèu pr’açò lo cèrvi sica tanben es conegut amb lo nòm de cèrvi japonés. N’i auriá milions en aquela illa japonesa, malgrat que la majoritat de cercaires actuals creson que lo cèrvi sica uèi es pas originàri del Japon mas de la part pus occidentala dle continent asiatic, justament lo luòc ont poiriá s’escantir lèu.
Uèi i a fins a 9 sosespècias desparièras de cèrvi de sica, dempuèi las màgers – la populacion qu’encara i a en Siberia – fins a las pus pichonas (justament la de Japon n’es una). La color e forradura del cèrvi de sica tamben es diferenta segon la region. Pasmens, es un cervid pus pichon que lo dam e a de banas estonantas malgrat las sieunas mesuras corporalas.
Lo cèrvi de sica es uèi espandit per gaireben totes los continents del mond. A la fin del sègle XIX foguèt introduït en Euròpa, America, Africa e encara Oceania e la resulta foguèt classificar l’espècia coma envasiva e coma una de las piègers espècias aloctònas que pòdon atacar l’environament local e provocar grands damatges al meteis.
Lo cèrvi d’Axis, una autra espècia de cervid màger que lo cèrvi sica, e mai abondanta a las forèsts obèrtas d’Índia e Ceilan, pòt plan èsser confondut amb lo segond pr’amor de las sieunas colors. Totun, la distribucion d’ambedoas espècias es desparièra pr’amor que lo cèrvi sica (o sika) demòra sonque a l’èst d’Asia e, uèi, en plan pichonas populacions, car sonque pòt èsser trapat en plan reduchas populacions, car sonque pòt èsser trapat sovent en Japon.
Lo sieu abitat son los bòsques mesclats caducifolis pus septentrionals del continent mas tanben cèrtas forèsts subtropicalas mescladas. A lo pelatge plen de tacas coma se foguèsse un cèrvi plan jove mas aquestas demòran tanplan quand es adult. La sieuna noiridura principala es la vegetacion, car es erbivòr e manja d’èrbas, de fuèlhas e de brancas de plantas segon la sason.
Fins fa gaire lo cèrvi sica podia èsser observat dempuèi Vietnam e fins a Siberia. China foguèt tradicionalament lo país que n’aguèt una màger populacion mas uèi aquesta demeniguèt plan pr’amor de la caça e sonque ne demòran qualcunes centeners (qu’arriban pas al milièr d’individús) e sonque es plan comun a l’illa japonesa d’Hokkaido, ont i a la màger populacion de cèrvis de sica de tota la planeta.
Aquò confirma que l’espècia patiguèt los darrièrs sègles una importanta capitada per l’òme, car uèi gaireben es residuala la sieuna preséncia a l’èst d’Asia. E, se se debanèt pas çò de meteis en Japon es pr’amor qu’ailà es un mamifèr considerat sacrat e los abitants locals pensèron jamai de l’atacar. Es un cervid plan singular pr’amor que, malgrat que i a fòrça espècias de mamifèrs erbivòrs de cèrvids, de cèrvids “vertadièrs” a la planeta sonque i a lo cèrvi de sica, lo cèrvi ròi, e l’oapití.
Tanben es un cervid plan singular pr’amor qu’uèi, los cercaires creson que la sieuna istòria genetica es tanben excepcionala, car l’ancessor pus luenh d’aquela familha de mamifèrs poiriá semblar e plan lo cèrvi de sica, çò que vòl dire qu’es, benlèu, una de las espècias de cèrvids pus primitivas.
Una espècia en declin
Los centenars d’especimèns que demòran uèi lo jorn en China son considerats coma pas bloses e la sieuna genetica es pas pus originala. Son d’individús del nòrd d’Honshu, de Shanxi e del sud, amb de grandas tacas al pelatge – aquelas sosespècias tanben son pus escuras – e que, uèi, tanplan son plan reduchas. Encara fòrça individús foguèron introduïts dempuèi Japon, ont, segon lo govèrn japonés, sonque a l’illa d’Hokkaido, uèi n’i aurián mai de 3 milions.
L’espècia es mejana. Los mascles son màgers que las femes e pòdon far entre 50 e 110 cm de nautor e arribar als 180 cm de longor. La sosespècia siberiana pòt arribar als 109 Kg de pés (50 las femes) e encara als 160 Kg – lo recòrd foguèt un especimèn que pesèt 200 Kg-.
Uèi lo cèrvi de sica cambièt las sieunas abitudas e es, mai que mai, nuechenc. Sonque pòt èsser plan espepissat pendent lo jorn se viu en un airal ont es jamai destorbat per l’espècia umana. Se que non, demòra totjorn amagat dins lo bòsc e es plan malaisit de lo trobar.
Es una espècia de cèrvi que, pendent l’estiu, viu en airals mai nauts (fins als 700 m de nautor). En ivèrn totun, se’n va a luòcs pus basses. Lo mascle viu sol o en grops masculins que se desseparàn pendent l’epòca de zèl. Las femèlas vivon tanben en grops, mas sonque pendent l’epòca e las naissenças dels pus joves, car, aprés, tanplan se dessepararàn. Un grop de cèrvis de sica normal a fins a 10 individús.
Lo cèrvi de sica es un cervid plan territorial e la lucha tre mascles es per ganhar mai un grop de femes que non pas un territòri e es plan abituala cada an. Per avisar los autres mascles que lo territòri es sieu e sonque sieu cavarà de pichons traucs amb las banas o encara las pautas e puèi orinarà dins. L’odorat que demòra es plan fòrt e remembra lo mesc. Se un mascle ganha lo “dret” sus un grop de femèlas, aquel pòt arribar als 10 especimèns e, doncas, la conquista genetica del meteis ne serà la consequéncia.
Lo cèrvi de sica a pas un sol mes a l’ora de patir lo zèl e aqueste pòt demorar divèrses meses pendent la casuda e totjorn abans de l’ivèrn. La femèla balharà naissença a un sol cervion, que serà suenhat plan per la maire al long dels dètz primièrs meses de vida del jove. De soslinhar que lo cervion de sica demorarà setmanas entièras en tot s’amagar dins l’èrba fins la tornada de la sieuna maire, pr’amor de la possiba ataca de predators.
Los principals predators naturals del cèrvi de sica uèi son lo tigre, lo lop, lo leopard e l’ors brun pels adultes, e lo linx e l’agla reiala pels cervions. Mas lo pièger predator e enemic de l’espècia es l’òme, amb la caça legala e illegala dels cèrvis de sica. Uèi sonque demòran aperaquí mens de 1.000 especimèns en China a las sosespècias del nòrd, de Shanxi e de Manchoria s’escantilhèron pendent lo sègle XX. Sonque Russia, franc de Japon, es lo país amb mai d’especimèns (tre 8.000 a 9.000).
A l’estat francés, l’emperaire del Japon balhèt un mascle e 3 femes al president francés Sadi Carnot en 1890. Uèi podèm trapar de cèrvis de sica en 15 departaments, e la mitat d’aqueles son de grops d’entre 5 e 25 individús. Çò de meteis se debanèt en Alemanha e Anglatèrra, ont uèi es considerat coma una grèva menaça per l’economia naturala del país.
Totun, divèrses estudis restacan la sieuna preséncia amb una màger biodiversitat a la forèst. Al luòc ont i a de cèrvis de sica i a pus vèrmes e mai d’insèctes. E aquò tanplan va plan per l’ecosistèma car, puèi, arriban pus predators mamifèrs carnivòrs e omnivòrs e doncas la biodiversitat creis.
Totun, es una espècia que foguèt e es encara plan secutada per l’òme. La bana del cèrvi de sica es plan aimada al mercat de medecina tradicionala chinesa e òm pòt pas res esperar de la pichona populacion chinesa, car es demorada ja isolada geneticament.
Un prètzfach trist, car los airals amb de cèrvis de sica – en Asia volèm dire, pr’amor qu’en d’autres continents va pas plan per l’environament – son pus rics e divèrses. Lo cèrvi de sica, d’un autre caire, es un mamifèr pas nomada e sap nadar plan – e dobtarà pas a l’ora de se lençar a l’aiga d’un flume o riu se aital pòt fugir e se sauvar d’un predator-.
Cossí que siá, l’espècia patís una situacion grèva pertot franc de l’illa japonesa d’Hokkaido, ont n’i a milions. Sonque a la vila de Nara n’i auriá de milièrs e es plan comun trapar de cèrvis de sica qu’an pas cap paur dels umans. Ailà es considerat un messatgièr dels dieus de Shinto japoneses e pas dengun pòt pas l’atacar o destorbar.
Se foguèsse pas pr’aquela pensada, benlèu lo cèrvi de sica seriá ja uèi en dangièr grèu d’extincion e lo sieu futur seriá plan escur. Mas aquò tanben entraïna pensar que, benlèu se los animals e plantas de la planeta foguèssen considerats coma d’èssers vius sacrats, benlèu la santat mondiala a nivèl environamental seriá pus bona e pas en crisi pr’amor de l’egoïsme de nòstra espècia, vertat ?
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
