Home DIVÈRSES DEMÒRA PAS DE TEMPS
DEMÒRA PAS DE TEMPS
0

DEMÒRA PAS DE TEMPS

0

I a pas pus de temps. Los mamifèrs d’uèi lo jorn que i a encara sus la Tèrra pòdon pas evolucionar tan lèu per escapar a l’actual seisen escantiment de la planeta. A la diferéncia d’autres, aqueste a per soleta causa l’umanitat. E ara una còla de scientifics a estudiat lo temps per la biodiversitat de la Tèrra per se poder plan refar d’aquel escantiment: entre 3 e 5 milions d’annadas, almens.

La Tèrra necessitariá entre 3 e 5 milions d’annadas per tornar aver la biodiversitat actuala.

Aquò seriá lo melhor scenari pr’amor que los umans son una causa d’escantiment d’espècias animalas e vegetalas tan rapid que la natura se pòt pas defendre amb l’evolucion. Una còla de cercaires de l’universitat danesa d’Aarhus estudièt lo temps que la natura n’auriá de besonh per se regenerar e la responsa es tras que trista, es òrra: entre 5 e 7 milions d’annadas. E entre 3 e 5 milions d’annadas solament per tornar als nivèls de biodiversitat actuals.

L’estudi s’es basat sus l’analisi de milièrs de donadas sus de mamifèrs d’ara mas tanben sus d’espècias escantidas après l’arribada d’Homo sapiens sus la planeta. Aital, d’espècias coma lo marsupial tigre australian Thylacoleo o lo sud-american Macrauchenia aguèron de linhatges unics e amb eles moriguèron lors familhas biologicas animalas. Aquò vòl dire la mòrt non solament de las espècias mas tanben de milions d’annadas d’istòria evolutiva.

L’escantiment d’animals plan evolucionats

“Fa gaire, i aguèt l’escantiment de grands mamifèrs coma lo peresós gigant o lo tigre de las dents de sabre (fa 10 000 ans). Èran d’animals tras qu’evolucionats, çò diguèt lo paleontològ Matt Davis, cap d’aquel estudi. Avián pauca familha biologica e lors escantiments metèron fin a de brancas dins l’arbre evolutiu de la Tèrra. Foguèt un grand desastre natural”.

D’espècias en estat critic coma lo rinocèros negre se poiriá escantir en mens de 50 ans.

Aital, los scientifics dison ara que regenerar 2,5 miliards d’ans sus la Tèrra es gaireben un miracle. E los mamifèrs actuals pòdon pas fugir l’escantiment actual. D’espècias en estat critic coma lo rinocèros negre se poiriá escantir en mens de 50 ans. Los elefants asiatics an solament un percentatge de probabilitats d’un 33% d’arribar al sègle venent.

Per conéisser lo temps que demòra, la còla de cercaires danesa estudièt de milièrs de donadas de mamifèrs e demandèt a l’informatica de far una prediccion. Lo melhor scenari confirmèt que la Tèrra necessitariá entre 3 e 5 milions d’annadas per tornar aver la biodiversitat actuala. Entre 5 e 7, la que i aviá abans de l’aparicion del genre Homo. E tot aquò se produirà dins los 50 ans venents.

“Un còp èra, l’òme demorava sus una planeta de gigants; de tatós gigants, de cèrvis gigants, de vibres gigants… çò soslinhèt Jeans-Christian Svenning, d’aquela còla. Ara demoram dins un Mond de mens en mens ric d’espècias mamifèras gigantas. Los solets que ne demòran, los rinocèros e los elefants, son en grèu perilh d’escantiment real”.

Totun, l’estudi tanben desvolopèt qualas son las espècias en perilh mai grand d’escantiment per las ajudar e assajar d’arrestar aqueles escantiments. “Un fach qu’après serà de fòrça mal regenerar”, çò diguèt Svenning.

La Redaccion

Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion

Christian Andreu Nasquèt a Barcelona en 1972, estudièt jornalisme a l’Universitat Autonòma de Barcelona e son especialitat es la politica internacionala. Parla uech lengas dont l'occitan. A publicat lo libre Art i Lletres a Horta-Guinardó e a collaborat totjorn amb de jornals catalans, bascos e occitans coma La Veu del carrer, El Punt, Egin, A vòste e Jornalet. Es maridat, a dos enfants, Jana e Roger, e demòra a Reus.