La situacion environamentala de païses coma Brasil es, uèi lo jorn, brica bona. Malgrat que pendent los darrièrs ans la comunautat scientifica internacional avisèt un còp e autre, la destruccion e desforestacion de la sèlva amazoniana seriá, benlèu, arribada al nivèl final. Pr’amor que ja i auriá mai d’un 26% d’aquela forèst tropicala americana destrusida e doncas la capacitat de la meteissa jungla per resistir l’ataca umana e la desforestacion, seriá arribada a la sieuna limita, segon los darrièrs estudis scientifics.
Aquò poiriá provocar, lèu lèu, la mòrt de milions d’arbres, d’insèctes, d’aucèls, de reptils e d’anfibians, mas tanben de mamifèrs e aquò tanplan poiriá inclure l’espècia umana. Tot aquò es estat conegut aprés la publicacion d’un nòu estudi scientific de setembre d’ongan que confirmèt que l’abilitat de resisténcia de la region que i al torn del flume Amazonas seriá ja, uèi, finida.
Aital, benlèu cal remembrar qu’aquò entraïnarà èsser arribats a un punt ont l’ecosistèma pòt pas pus tornar endarrièr. E sens aquesta capacitat naturala, la sèlva amazoniana vendrà lèu lèu una sabana, pr’amor del cambiament climatic actual. I aurà fòrça mens arbres, una biodiversitat plan mai paura e una capacitat plan mendre a l’ora de chucar CO2.
De remembrar qu’en 2018, fa sonque quatre annadas, la jungla amazoniana aviá perdut ja un 20% de la sieuna superfícia. Uèi lo jorn, sonque quatre annadas puèi, aquela chifra ja seriá arribada al 26%. E aquò ja auriá provocat, segon los cercaires, de cambiaments climatics prigonds en tota la region dont plan mens pluèja.
D’efièch, en païses ont i a la sèlva amazoniana coma Bolívia, ja foguèt confirmat que, pendent los darrièrs ans, i aguèt fins a un 17% mens de pluèja. Son de chifras òrras, estonantas, que parlan d’una sason seca que demòra fins a cinc setmanas mai de las de l’annada 2000 e que predison qu’ailà, en sonque cinc o sièis meses, i aurà pas pus de sèlva.
La causa dirècta es la desforestacion, l’extraccion minièra e la bastida de nòvas rotas umanas. Mas l’agricultura tanben a un ròtle important. E tot aquò sens parlar dels fuòcs que patiguèt aquela sèlva pendent los dos darrièrs ans.
Pas pus de capacitat de resisténcia
La sèlva amazoniana doncas, e totjorn segon aquel nòu estudi scientific, pòt pas pus luchar contra l’ataca dels umans. Sonque en genièr de 2022 foguèron destruches mai de 430 Km cairats de jungla. La soleta solucion, çò dison los cercaires, seriá plantar tornarmai los arbres copats. Mas aquò es un prètzfach que totes los umans pòdon pas classificar coma realista.
Plusors estudis dels darrièrs 30 ans confirmèron que la desforestacion auriá provocat una mendre capacitat de resistir de la sèlva amazoniana (fins a un 75% mens). E que pendent los darrièrs quatre ans, aquela s’arrestèt pas, mas venguèt pus rapida amb lo govèrn actual del president brasilièr Bolsonaro.
Uèi lo jorn, la sèlva amazoniana es a mand de patir un cambiament brutal, radical, jamai vist pels umans de nòstra epòca, pr’amor que lèu començarà a cambiar e venir una sabana. E doncas, un dels depaus naturals pus poderoses de la planeta per chucar CO2 dels umans serà arrestat per jamai.
Amb aquel nivèl de desforestacion actual la màger sèlva de la planeta serà lèu un abitat plan mai sec. Cambiarà lo clima de la region e se debanarà una de las piègers catastròfas mondialas a nivèl environamental, que provocarà, tanben, de grèus problèmas climatics a nivèl mondial.
Fa annadas foguèt demostrat que lo sòl amazonian es un tipe de sòl brica bon per l’agricultura, pr’amor qu’es plan acid. Tanben foguèt demostrat que los umans i pòdon plantar, aprés destrusir lo bòsc, un o dos còps e pro. Aprés arriba lo desèrt. Nosautres demandam; se tot aquò es conegut fa annadas, perquè contunhar la desforestacion ? Aquò sonque entraïna mai d’argent per sonque un o dos ans, e, puèi, demòra pas pus res.
Lo cambiament climatic de la sèlva amazoniana e la sieuna transformacion en una sabana provocarà tanplan, lèu, de cambiaments grèus en totes los continents. Sonque demoraràn los oceans per chucar CO2. Mas son de mai en mai ueds, sens vida. E que se debanarà aprés ? Benlèu la foliá umana non a limita. Mas la situacion amazoniana, uèi, es urgenta e dramatica. Cossí arrestar aquela foliá a nivèl internacional ?
La Redaccion
