Uei, aprés divèrsas setmanas de viatge en tot ensajar de trobar l’actualitat de la fauna e la flòra de la nosta planeta, que tornam a aquò nòste, los Pirenèus. Pr’amor que la populacion d’ors d’aqueras montanhas contunha de créisher, e uei que pòt dejà estar situada en 83 especimèns. Qu’ei atau pr’amor de la neishença de 16 orsons l’an passat.
Segon qu’informan divèrsas honts, dont lo governament catalan, en 2023 que i avó 11 orsas prenhas. E lo resultat que n’estó 16 orsons mei. Qu’ei la chifra mei hauta d’orsas prenhas aus Pirenèus centraus despuish la tornada de l’espècia dens l’annada 1996. Que son balhadas oficiaus deu GSTOP o Estudi d’Ors Brun aus Pirenèus.
Pendent l’an passat, qu’estón confirmadas 37 orsas e 43 ors adultes e 6 ors que lo lor sèxe podó pas estar confirmat. Aquò entraina ua populacion minimau de 43 ors sexuaument madurs. Tanben, qu’i auré 24 ors joens pas enqüèra adultes e 16 orsons. Segon lo GSTOP, la mejana de creishença annau de las darrèras quate annadas qu’estó de mai deu 10%.
Per contra, la chifra d’ors trobats morts o desapareguts en 2023 qu’estó de solament 7 ors, çò qu’ei 3 adultes e 4 joens. De soslinhar que dens aqueth grop tanben i a los ors qui estón pas trobats las darrèras duas annadas.
Milèrs d’espepissaments
Los diferents governaments qu’estúdian la populacion d’ors pirenenca an de cameras de fotografia e trapas de pèth. D’aqueras, lo governament catalan n’a quasi 300. Pendent l’an passat, que i avó quasi 2.000 espepissaments regulars dab aqueras cameras, dont la majoritat, quasi un 75%, qu’estón positivas.
D’un aute costat, aus Pirenèus catalans i avón mei de 650 trobalhas dab ors bruns, dont mei de 200 qu’estón per asard. Qu’estó analisat mei de 500 còps lo pèth deus ors, e tanben qu’estón realizadas quasi 400 fotografias d’aqueths mamifèrs a la natura.
En mei d’aquò, qu’estón trobadas rèstas de neuritud e depredacion (aquò que’s debanè mei de 50 còps) e de las hemsas (quasi 50 còps), e, tanben, qu’estón trobadas traças mei de 30 còps. Tot aquerò qu’ajudè lo governament catalan a crear ua carta deu territòri deus ors pirenencs; i en a las zònas de la Vath d’Aran gascona, lo Palhars Sobeiran, lo Palhars Jussan, la Hauta Ribagorça e lo Haut Urgèl.
Ua ivernacion cuèrta
Aqueth ivèrn, e pr’amor de la hauta temperatura, e pas guaire nèu, l’ibernacion deus ors qu’estó mei cuèrta, e qu’i avó mei d’activitat pendent aquera sason. Hèra caçaires que trobèn ors, mes tostemps que i avó ua amistat beròja autanlèu los umans e los ors, pr’amor que los caçaires abandonèn lo lòc e que’s hasón enlà a caçar a un aute lòc.
E la politica governamentau entà arrestar las atacas d’ors au neurissatge que contunha. Aquò se debana per grops plan susvelhats pendent la nueit. Pendent lo dia, las aulhas que’s pòden neurir plan près deu bòsc. Quan arriba la nueit, que son barradas dab barrats electrics e deus cans, que defenen las aulhas. Los pastors que son pagats entà susvelhar las aulhas pendent lo dia e pendent la nueit tostemps e que i a dus cans que susvelhan las aulhas, barradas dens un barrat electric plan pròche de l’ostau on dròm lo pastor.
Entà aquò poder har, lo governament catalan que pensa que dab miei milion annaus d’euros n’i auré pro entà poder assegurar la coexisténcia de neurissatge e ors aus Pirenèus, çò qu’ei tostemps ua bona direccion se volem contunhar d’aver ors aus Pirenèus gascons, occitans e catalans.
La Redaccion
Aquesta cronica en Ràdio País: https://soundcloud.com/radio-pais/natura-lo-reiaume-deus-ors?in=radio-pais/sets/natura
