Eth president des Estats Units tòrne ara a provocar ua naua polemica mondiau, pr’amor que vò cambiar eth dret environamentau d’aqueth país. Se ac hesse poirie acabar damb eth madeish e toti es parcs nacionaus d’Estats Units poirien demorar sense cap proteccion. Un dret que protegic es ecosistèmas mès beròis d’aqueth país des dera creacion deth prumèr parc nacionau estatsunitenc (Yellowstone) en 1872.
Era majoritat de leis creades entà protegir aqueri parcs, totun, son de 1973. Sigueren creades leis entà protegir es espècies menaçades e atau ajudar aqueres espècies a subervíuer e non patir era extincion finau. Aguestes leis non sonque protegien es animaus mès tanben es territòris on demoràuen.
Totun, en 2025 era administracion deth president Trump vò cambiar aguest equilibri en tot definir un aute còp çò que non ei bon entara fauna. Ei mès ua refòrma tecnica que no legislatiua mès eth futur de fòrça ecosistèmes delicadi poirie víer nere e era biodiversitat en aqueth país poirie tornar a començar a petir un grèu declin.
Era tòca de Trump
Atau, era administracion Trump vò cambiar ara era definicion d’abitat naturau. Se era paraula « damatge » no gés mès enes leis sera ua refòrma que provocarà qu’aqueri que hèn damatge as abitats naturaus non siguen perseguidi policiaument. Pr’amor que ja non serie un delicte tuar, capturar o nafrar es animaus. No i aurie cap violacion dera lei e açò provocarie un grèu declin de fòrça espècies.
Era prepausta siguec presentada ja peth servici de Pèsca e Vida Sauvatja (Fish and Wildlife Service) e eth servici de Pesqueries dera Marina nacionau (National Marine Fisheries Service). Era clau ei cambiar era definicion que çò qu’ei « gahar ».
Segontes eth Ministèri der Interior d’aqueth país, se vò milhorar era lei e atau era administracion federau estatsunitenca ja non protegirà mès es abitats se non i a volontat umana de provocar un damatge ath madeish. Ei ua estraegia longa de desregular aguesti parcs. Segontes CBS News Trump ajudèc fòrça es indústries estractiues e dera construccion en tot acabar damb es concèptes environamentaus que son contràris ath creishement deth país.
Mès entà es ecologistes açò ei un des fondaments dera conservacion animau. Era pèrda d’abitat ei era prumèra causa entara fin de fòrça espècies, çò confirmec Brett Hartl deth Centre entara Diuersitat Biologica. « Damb aguest cambiament era proteccion de territòris clau entà diuèrses espècies com es lòcs de reproduccion, neiridura o migracion non poirà èster mès protegida. E açò poirie obrir era pòrta ara construccion, camps de cultiu o desforestacion, que poirien víer generaus, çò didec ».
Fòrça expèrts avisen qu’aguest cambiament poirie èster un pas endarrèr fòrça perilhós. Entà Noah Greenwald, director des programes d’espècies menaçades, confirmèc que « se es entrepreses destruïssen es abitats des pantères de Florida o d’autes espècies sens volontat d’ac hèr aquestes espècies demorarien sense cap proteccion. Çò de madeish passarie damb es agles de cap blanc.
Solament era isla d’Hawai a enquiath 40% d’espècies menaçades d’Estats Units. E era sua biodiuersitat demorarie plan menaçada. Insèctes coma cèrtes espècies d’abèlhes endemiques ja non aurien mès zònes refugi protegides. Entà Maxx Philipps, directora regionau entau Centre dera Biodiuersitat Ecologica « er abitat e era superviuéncia no pòden demorar separades ».
Aquesta prepausa dividic fòrça era classa politica estatsunitenca. Entath republican Bruce Westerman, cau hèr ua version mès favorabla ath desvolopament economic sense auer problèmes environamentaus grani. Mès entà d’auti, com eth jurista Patrick Parenteau, professor de dret ena Escòla de Leis de Vermont, cau rebrembar qu’era Cort Suprema ja validèc era definicion actuau de « damatge » en 1995. E naus cambiaments poirien non èster ben acceptadi pera justícia. Mès, se cau i aurà ua batalha judiciau longa.
Pr’amor qu’espècies com eth saumon atlantic, eth pic de cap ròi o encara er ors grizzly an aué ua populacion estable gràcies ar enebiment de cambiar eth sòn abitat. Sense aguestes leis tot çò que siguec ganhat es darrères 50 annades poirie desparéisher leu.
Ara aguesta modificacion tecnica dera administracion de Trump poirà èster consultada peth public durant 30 dies. Eth periòde ei decisiu entaus ecologistes. Vòlen mobilizar era opinion publica entà mantier es leis actuaus qu’ajudèren a sauvar mès de 1.700 espècies animaus e vegetaus des de 1973. Era paraula, ara l’a eth pòble estatsunidenc.
Era Redaccion
Aquesta cronica suu Ràdio País : https://soundcloud.com/radio-pais/natura-trump-vou-desprotegir-los-parcs-naturaus?in=radio-pais/sets/natura
Fotografia principau: Yellowstonenps_CC
