Eth projècte deth Gran Mur Verd African poirie provocar un cambiament prigond en nòrd african pr’amor qu’a coma tòca arturar era desertificacion d’aquera region dera planeta. Segontes eth darrèr estudi, plantar milions d’arbes ena termièra deth desèrt deth Sahara, poirie comportar, a mès d’açò, profonds cambiaments en eth monson der oèst african e cambiar d’una manèra definitiva eth clima d’ua des regions mès seques deth mon.
Eth projècte definís com plantar mès de 100 milions ectareès (çò ei ua linha verda de mès de 8 000 quilomètres de longada) ena termièra deth Sahara, ena region coneishuda coma Sahèl entà arrestar er espandiment deth gran desèrt african. Mès poirie tanben provocar cambiaments climatics positius ena region e tanben en tot eth nòrd deth continent african. Un hèt jamès vist abans.
Segontes aguest estudi, en 2030 era plantacion de mès de mès 100 milions d’ectareès en Sahèl arturarien, còp sec, er espandiment desertic entà tostemps. E ja i a ua linha d’arbes que sigueren plantadi. Era resulta ne serie un cambiament gran en clima deth nòrd african mès tanben en tot er airau mediterranèu pr’amor que i provocarie eth doble de ploja e un descens des temperatures pendent er estiu. Er estudi siguec presentat ena reunion annadèra dera Union Geofisica Americana. Totun, en centre deth Sahara es temperatures serien encara mès nautes qu’ara.
Estudis anteriors ja auien mostrat qu’un Sahara verd ei associat damb cambiaments prigonds ena intensitat e lòc pr’amor deth monson african der oèst. Pr’amor qu’aué eth vent deth nòrd amie un aire sec vèrs eth sud mès tanben temperatures mès nautes en nòrd deth Sahara pendent er iuèrn. Ja i auien auut cambiaments climatics en Sahara abans e açò demòstre que se pòt tornar a hèr.
Eth nomentat Sahara Verd siguec un periòde fòrça mès umit dera region qu’acabèc ara hè aperaquí 5 000 annades. Mès que durèc lèu 6 000 annades. Atau, es cambiaments climatics en Sahara se produsissen pr’amor de cambiaments ena orbita dera planeta e son ciclics. Açò cambie era radiacion solar e provòque ua region nòrd-africana fòrça mès cauda e seca. Mès “aqueri cambiaments non an coma causa sonque era orbita dera Tèrra, çò diguec Francesco Pausata, dera Universitat de Montreal. Tanben ei importanta era vegetacion, que pòt provocar cambiaments un aute còp”
“Mès vegetacion provòque directament mès umitat, çò afirmèc Deeepak Chandan, paleoclimatològ dera Universitat de Toronto. E se i a mès umitat tanben i a mès ploja. E damb vegetacion, eth sòl tanben chuque mès es nautes temperatures. E, çò de mès important, redusís era povassèra en aire e açò tanben provocarie mès lum solar. Pròp dera mar açò vò díder temperatures mès umides mès tanben mès umitat e, fin finau, ua pression atmosferica diferenta. E açò provòque monsons mès intensi”.
Ua idèa vielha
Era idèa de bastir eth Gran Mur Verd ena termièra deth Sahara non ei naua. Arribèc ena decada de 1970 quan eth Sahel comencèc a vier mès e mès sec. En Tèxas, ena decada de 1930, eth president Roosevelt bastic un mur verd entà arrestar era arribada de povassèra des regions mès seques. E capitèc. E China bastís tanben un gran mur verd entà arrestar er espandiment deth desèrt deth Gòbi des dera decada de 1970.
Aué era Union Africana ja a plantat mès deth 15% deth Gran Mur Verd ena termièra deth Sahara. Eth trabalh comencèc en 2007. Era linha d’arbes comence en Senegal e deurie arribar lèu a Djibouti. Açò provocarie mès minjar e trabalhs en ua des regions mès punides peth clima de tota era planeta.
Pr’açò ara ua còla de cercaires decidic estudiar qué se poirie passar quan eth Gran Mur Verd acabèsse. Diuèrses simulacions hètes damb ordinador ajudèren a confirmar qu’es temperatures serien enquia 1,5 grads mès baishes. Totun, en centre deth desèrt deth Sahara, on i a es temperatures mès extrèmes, aqueres serien encara mès nautes qu’aué. Mès es arbes provocarien tanben mès umitat e fòrça mès ploja en tota era region deth Sahèl.
Es efèctes d’aguest cambiament pr’amor de mès vegetacion ena region tanben arribarien mès enlà d’Africa pr’amor qu’un cambiament en monson der oèst african tanben provocarie cambiaments ena circulacion mondiau deth Niño e cambiarie eth cicle de ciclons tropicaus en tot eth mon. E pr’açò es cercaires volèren dar ua vision optimista sus eth clima dera region damb eth nau Gran Mur Verd e es beneficis qu’auràn es sòns abitants. “Se pòt hèr, çò dideren es cercaires. E ac poirem veir lèu”.
Era Redaccion
Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita
