Un environament ric com eth dera Val d’Aran a d’auer tanben fòrça carnivòrs. E mès encara se parlam d’un environament de montanha. Atau, es petiti carnivòrs son fòrça abondosi ena Val, coma eth gat-garièr, que pòt arribar a arténher enquias 7 quilòs de pes. Ua auta varietat de felin, que podie èster trapada soent, mès que segontes dades de principis deth sègle XXau non se pòt trapar mès en aguest tròç d’Occitània ei eth patux (poutuix en francés) que hè 0,3 mètres de longada e a ua pèth verdosa, que pòt èster tanben damb raies de color ròi grisalenc.
Ath costat d’aguesti carnivòrs tanben n’i a d’auti, com eth gat-marti o gat –marto, era lueira o auritla, era gina o hagina, e era panquèra. Es sues predes son, segur, mamifèrs, encara mès petiti, com er arrat campèstre (que pòt èster trapat enquias cabanes situades en es mès nautes montanhes), era bohèra o bohe, er eriçon, era arrata-cauda o tinosèla o turusèla e encara fòrça d’auti.
Era fauna ornitologica
Es montanhes mès tanben es vals d’Aran an ua fauna ornitologica fòrça completa en çò que tanh as espècies constantes o es de passatge. Ua des espècies mès coneishudes dera Val, e maugrat que començe d’èster ua espècia mès grana qu’eth poth de corrau e que pòt arribar a hèr 3 o 4 quilòs de pes.
Eth paum a un plumatge de dejós des ales grisalenc maugrat qu’ei de color nere, a eth cap gròs e eth bèc brac e revlincat, es uelhs orlats de vermelh e eth còth verdolenc mirgalhat. Eth sòn cant ei fòrça tipic e fòrça desparièr ath deth poth de corrau.
Eth paum a era epòca de cria annau entre es mesi d’abriu e mai e pòt arribar a hèr ua coada d’entre dotze e tretze ueus. Ei ua espècia tradicionauments menjadissa ena Val d’Aran. Ath sòn costat i a d’autes audèths relatiuaments grani coma era perdics o perditz, ordinària o ròia, e era chèrra, qu’ei un audèth de mesures encara mès redusides e de color gris. En iuèrn se pòt trapar era carrascla, de plumatge blanc pendent era sason des nhèus, mès gris era rèsta dera annada.
Es Pirenèus an ua grana varietat d’espècies de reptils e cau soslinhar qu’ena arribèra poden èster trapades tanben fòrça vibores. En 1900 toti es arrius dera Val auien peishi coma era màger part des lacs. Es espècies mès coneishudes son era trueita o treueta damb dues varietats; era saumonada, de carn fòrça saborosa e eth cabilec, de cap mès gròs e non guaire predat.
Es trueites d’arriu son diferentes des des lacs. Son mès petites e segontes era tradicion orau, de gost mès fin. Et mascle ei mès long e estret e de cap mès gròs qu’era femelha. Es des lacs pòden arribar a pesar enquia 18 liures, maugrat que cada dia era grana acaça e es aiguats provòquen que n’i a mèns. Era hereja comence entà seteme e era pesca ei un comèrç regular ena Val d’Aran.
Era Redaccion
Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita
