ER UNIVÈRS (16): ERA EXCEPCION

Quan es astrofisics cerquen en Univèrs possibles planetes a on i pòt auer vida, tostemps rebremben que i a ua excepcion a tot çò que i a ena galàxia nòsta: era planeta blua. Justament pr’açò i a cercaires qu’afirmen qu’ei era sòrta de planeta que jamès traparam en Univèrs pr’amor qu’èm unics. D’auti, totun, afirmen qu’era vida ena Tèrra ei un hèt comun e que i a milions de planetes damb vida ena galaxia e mès encara en tot er Univèrs.

Atau, era polemica scientifica sus era excepcionalitat dera planeta blua provòque encara aué –pr’amor qu’ei ua discussion que non ei encara finida – etèrnes discussions entre es academics. Bèri uns diden qu’era Tèrra ei era soleta excepcion en Univèrs pr’amor dera teoria dera Planeta Rara. Es sòns contraris, totun, afirmen que i a milions e milions de planetes com era nòsta pr’amor dera teoria dera Planeta Mediocra.

Quina d’aguestes dues teories ei era cèrta ? Pr’amor qu’era vida ena planeta blua, era existéncia dera nòsta pròpria espècia e encara eth neishement e desvolopament dera Astrofisica son absoludaments arren comparats damb era istòria der Univèrs. Ei dificil de díder. Enquia aué non sigueren jamès trapadi exoplanetes que, dilhèu, an vida ena sua superfícia. Mès que tanpòc poderen es scientifics demostrar-la. Qui a era rason ? Dilhèu toti ath còp, pr’amor qu’es condicions entara creacion dera vida ena Tèrra son excepcionaus. Mès tanben ei possible que i agen milions de planetes com eth nòste maugrat que fòrça lonh, en d’autes galaxies.

Ena soleta galaxia on èm, era Via Lactèa, es cercaires pensen que dilhèu i a centeats de miliards d’esteles que pòden auer cadua ua o diuèrses planetes damb vida ath sòn torn. En Univèrs i poirien auer mès de 100 miliards de galaxies, çò que multiplique per milions era possibilitat d’auer vida en d’autes planetes. Aumens estadisticaments. Ua auta causa ei trapar aguesta possibla vida. Un hèt que non (s’a desvolopat) encara.

Es defensors dera teoria mediocra rebremben qu’era vida ena planeta blua neishec a partir de cèrtes particules fòrça comunes en tot er Univèrs. Atau, çò que se desvolopèc sus era Tèrra poirie tanben desvolopar-se de manèra semblanta en d’autes planetes. Açò ei un hèt scientific que arrés non pòt negar.

Per contra, es defensors dera teoria dera Planeta Rara diden qu’es condicions entà trapar vida en d’autes planetes son fòrça redusides. E mès encara se parlam de vida intelligenta. Tot açò a coma causa es condicions dera posicion dera nòsta planeta en Sistèma Solar mès tanben d’aguest laguens dera nòsta galaxia, era Via Lactèa.

Eth Sistèma Solar ei situat en ua region dera galaxia que non ei justament centrau. Açò ei un hèt positiu pr’amor qu’en centre dera galaxia era densitat d’esteles ei fòrça nauta e açò ei un perilh, pr’amor qu’es esteles explòten quan morissen e tanben pr’amor qu’era sua gravetat provòque era existéncia d’un sense nombre de cometes, asteroïdes e planetes nomades assassines – pr’amor que chòquen damb d’autes e ne provòquen era fin dera vida se n’i a -.

Eth Sistèma Solar serie en bon lòc pr’amor qu’eth materiau que i a en aguest airau aurie ajudat fòrça entara creacion d’ua planeta rocòsa com era nòsta. Era estela deth nòste sistèma planetari non ei grana ne petita. Se siguesse mès grana era vida ena Tèrra aurie patit era extincion cremada. Se siguesse mès petita non s’aurie format jamès aigua.

Eth Solei donques, segontes es cercaires, serie ua estela ideau entara creacion dera vida. A mès d’açò, era posicion dera planeta blua tanben ei ideau. Se siguesse mès pròplèu deth Solei tota era sua aigua s’aurie evaporat coma se passèc en Venus. Dilhèu i auec aigua un còp en Venus, mès ei situada a sonque 108 milions de quilomètres deth Solei (e nosati èm a 150 milions de quilomètres). Dilhèu bèth còp i auec oceans damb aigua mès era temperatura ère fòrça nauta e açò provoquèc, pr’amor dera sua distància damb eth Solei, era dissolucion dera madeisha. Dempús perdec era sua atmosfèra e aué non i a vida e era temperatura dera sua superfícia ei d’apuprètz 470º C. E ja non cau parlar de Mercuri, qu’ei encara mès pròplèu deth Solei. E açò aurie provocat era rapida fin dera vida se jamès n’i auec, pr’amor de temperatures orribles.

Mès Venus, era Tèrra e encara Mart son en airau coneishut pes cercaires coma zòna d’abitabilitat, e açò vò díder que i an es condicions entara vida. En Mart, e maugrat es sòns desèrts, es cercaires confirmèren non hè guaire que i a glaç en sòn povàs e que dilhèu tanben i poirie auer vida mès de tipe microbian e pro. Se bèth un temps i auec jamès vida sus era sua superfícia – e açò es astrofisics jamès dideren que non se passèc- moric, pr’amor des volcans, de meteòrs e era pèrta dera atmosfèra pr’amor des nautes temperatures.

Era importància dera Lua

A mès de tot açò, es cercaires vòlen tostemps brembar que i a vida ena Tèrra tanben pr’amor qu’auem un satellit naturau; era Lua. Atau, e dempús deth neishement dera Tèrra coma planeta, Mart choquèc damb era planeta blua. E neishec era Lua. Era importància dera Lua pròp dera Tèrra ei clau entara vida ena nòsta planeta: era sua preséncia provòque çò que se poirie definir coma “patz” entar èish de rotacion dera planeta blua.

Aguest èish de rotacion de 23% non càmbie jamès maugrat qu’era planeta vire tanben ath torn deth Solei (o càmbie fòrça pòc e quan ac hè açò se debane cada 5 o 10 milions d’annades). Sense era Lua era inclinacion der èish de rotacion dera Tèrra poirie trincar era sua patz en tot cambiar perilhosament. Açò provocarie bères ues condicions de vida dificiles entàs animaus e vegetaus dera Tèrra. E tanben cau brembar qu’ei aguesta inclinacion e non ua auta çò que provòque es sasons.

Era Tèrra neishec coma planeta hè entre 5 e 4,5 miliards d’annades. Era vida, es prumères cellules en mar, neisheren entre hè 4 e 3,5 miliards d’annades. E es plantes comencèren a conquistar era Tèrra abans qu’es animaus – hè apuprètz 400 e 350 milions d’annades. Se com vida intelligenta sonque consideram era nòsta espècia, çò se desvolopèc hè sonque 300.000 annades.

Açò non ei absoludaments arren en Univèrs. Se poirie auer desvolopat çò de madeish en d’auti lòcs der Univèrs ? Dilhèu, çò diden bèri uns astrofisics, mès non l’auem encara trapat. E poirien trapar-la lèu lèu. Mès, pr’amor dera tecnologia qu’auem aué, era cuerta istòria dera nòsta espècia, eth temps geologic dera planeta blua e era posicion dera Tèrra, eth Sistèma Solar e era galaxia, açò non s’a desvolopat encara jamès – trapar-la, volem díder-. E, pr’açò era vielha e beròia planeta blua, era Tèrra, ei encara era soleta excepcion der Univèrs, pr’amor que i a vida…e intelligenta.

Un article de Christian Andreu*

*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.