WASP-127 B E VENTS SUPERSONICS DE MÈS DE 33.000 KM/H

Se bèth un ditz qu’en Univèrs i a planetes damb vents d’apuprètz 30.000 Km/h, çò de mès segur ei que pensaram qu’açò non ei fisicaments possible. Mès èm confonudi, pr’amor qu’ara es cercaires descorbiren ua planeta luenhana on i a vents de mès de 33.000 km/h. Eth nom dera planeta; Wasp-127b.

Wasp-127b ei situat a 520 ans-lutz dera Tèrra, e ara era comunautat scientifica descorbic qu’a vents de mès de 33.000 km/h ena sua atmosfèra. Era planeta ei tanben ua exoplaneta gigantassa. Eth descorbiment se debanèc gràcies a un espectrograf de darrèra generacion deth Telescòpi Fòrça Gran. Solament atau es astronòms podèren parlar un shinhau dera sua atmosfèra.

Ua exoplaneta susprenenta

Ei dificil poder créire qu’ua planeta pòt auer aqueri tipe de vents. Mès, segontes es cercaires qu’ac descorbiren, ei un prètzhèt reau e siguec publicat ena revista scientifica internacionau online Astronomy & Astrophysics. Aguest tipe de vents son enquia 100 còps mès fòrti qu’es vents dera nòsta planeta.

Atau, aguesta nàua exoplaneta a tanben un nàu recòrd en nòste sistèma solar, pr’amor qu’enquiara eth recòrd de vents mès fòrti acíu ère eth de Neptun, damb vents de mès de 1.800 km/h. Mès açò non ei guaire comparat damb es vents de WASP-127b.  Es autors d’aguest estudi tanben voleren rebrembar que, damb aguesta velocitat, eth son, ailà, tanben ei fòrça mès rapid qu’ena Tèrra (10.800 km/h) pr’amor qu’aicí aguesta velocitat ei de sonque 1.240 km/h. Wasp-127b qu’ei situada ena constellacion dera Vèrge.

Eth descorbiment passèc pr’amor deth Telescòpi Fòrça Gran (VLT) der Observatòri Europèu deth Sud (ESO), situat a Chile. Aguest telescòpi a un espectrograf de nauta resolucion CRIRES+ qu’analize era lutz infraroja des esteles, es planetes o encara es galàxies, e pòt descompausar-la en diferentes longades d’onda.

Siguec donques aguest espectograf er usat entà analizar era atmosfèra de Wasp-127b, ua exoplaneta mès o mens damb es mesures de Jupitèr. Quan era planeta ei entre era sua estela e era Tèrra, era lutz dera estela crotze era atmosfèra terrèstre. E aguesta pòt èster filtrada.

Er estudi senhalèc que i auien cèrtes linhes d’absorcion pròpries dera aigua (H2O) mès tanben deth monoxid de carbòni (CO2). E es cercaires poderen mesurar lo movement d’aqueres linhes. “Ua part dera atmosfèra d’aquera planeta ven vèrs nosati a grana velocitat e ua auta ven mès e mès luenha, çò didec Lisa Nortmann, cercaire dera Universitat de Göttingen, en Alemanha. E açò solament pòt mostrar vents supersonics ath torn der eqüator d’aquera planeta ».

I auie tanben eth dobte se i podie auer er efècte Doppler. Totun, es longades d’onda se moiguien vèrs era color blua, çò que vò díder que se moiguien vèrs nosati e non luenh de nosati. Se se n’anèssen de nosati cambiarien era sua color vèrs eth vermelh. E açò ei coneishut tanben en estudi des sons : eth son d’ua ambulància ven mès blua se ven vèrs nosati mès mès vermelha se s’aluenhe de nosati (pr’amor d’un son mès grèu).

Damb aqueres donades donques, es cercaires poderen mesurar qu’es mollecules se desplaçauen a mès de 9/km/s o çò qu’ei eth madeish ; 33.000 km/h. Tanben descorbiren corrènts d’aire en nautada, prèp der eqüator de Wasp-127b. E açò son vents fòrça, fòrça violenti. Fin finau, rebrembar qu’era prumèra exoplaneta siguec descorbida hè sonque 30 ans.

Era Redaccion