Admeti que dempuèi mon arribada frenetica dins las tèrras chècas aviái pas encara trobat un espaci pro seren per metre mas idèas en òrdre. Dispausavi de fòrça traches de pincèl, mas pas de l’imatge entièr. Lo caliá bastir. Me caliá amassar totas aquelas impressions fascinantas tot en un còp. D’unes de fòrça estranhes e distantes, de la mena que perturban lo visitor pr’amor que li rapèlan qu’es pas a l’ostal.
Dempuèi qualques meses demòri a Praga, la capitala de la Republica Chèca (o Chequia, coma òm preferís l’apelar ara). Aquela vila d’Euròpa centrala (exactament: d’Euròpa centrala, pr’amor qu’es situada al quite còr d’Euròpa) es estada considerada coma una jòia per totes los nombroses empèris que l’an dominada. Vos dirai de seguida que la capitala de Boèmia es una vila talament extraordinària que fa quitament enveja al solelh. El, arrogant coma tot, l’esclaira pas que quand a pas d’autra causida. Paradoxalament, Praga es coneguda coma “La Vila Daurada”.
Quand la visitèri fa un parelh d’annadas, me soi rendut compte de la rason de sa grandesa: lo monument es la vila entièra. E ara, après i aver viscut pendent quauque temps, pòdi afortir aquelas idèas. Es pas totjorn aisit de combinar d’estils e de biaisses de far, mas Praga i reüssís: los estils barròcs, gotics, neoclassics e de la Renaissança coexistisson armoniosament amb aqueles monuments e bastiments modernistas, cubistas e aqueles considerats coma “art nouveau”. Lo riu Moldava, que travèrsa la vila, acompanha los camins de fèrre que n’escapan e menan cap a las zònas ruralas. Lo sistèma ferroviari, a l’origina, consistissiá exclusivament a l’accès dirècte a la vila maire, Viena, pr’amor que l’Empèri Austro-ongrés concebèt totes los malhums de transpòrt a l’entorn de sos centres de poder.
Se passejar un moment per son centre istoric, “Stare Mesto” e “Malá Strana”, coma dins los quartièrs mai modèrnes (“Holešovice”, “Nové Město”, o “Žižkov”, entre autres) es un exercici de reflexion e de connexion. Aquela vila ofrís una experiéncia unica ont cada carrièra e bastiment a una istòria a contar, e ont la convivéncia entre lo passat e lo present ven evidenta a cada pas.
Observar la vila dempuèi divèrses miradors coma lo de “Petřín”, lo de “Riegrovy Sady” o lo de “Pražský hrad” vos permet de prendre perspectiva sus la creissença excessiva e la fòrta pression demografica que castiga darrièrament la populacion locala. Pasmens, met a la portada de las gents lo sens de “La Vila de las Cent Tors”. Al delà de la visita del castèl, d’autras rotas comunas demest los nombroses visitors de la vila incluson la visita de l’ostal municipal, la de la tor de polvera e la passejada per las nombrosas sinagògas e pel classic cementèri dins lo quartièr josieu, ont encara se respira latenta l’odor de sang. De toristas, captivats per la figura de Franz Kafka, visitan amb estrambòrd lo vesinat. Fòrça d’eles sens considerar que l’airal èra estat conservat per venir lo “Musèu d’una raça desapareguda”.
Podèm pas debrembar, çaquelà, lo simbòl caracteristic de Praga: lo relòtge astronomic. Aqueste orna pas solament la plaça que corona la vila, mas tanben, segon çò que dison qualques locals, reprodusís lo Jutjament Darrièr pendent lo son de las campanas. Fin finala apareis lo gal d’aur nos balhant una ora de mai d’existéncia.
Las zònas ruralas, que començan de se percebre qualques minutas en tren al delà de la vila, ofrissent un païsatge salvatge e continental. Probablament “de sòmi” per un jovent mediterranèu coma ieu. Los bòsques exuberants abituals e los païsatges escarpats ornan las defensas, tot en se subordinant a la capitala. Es de bon comprendre, en vesent la mapa del terren, perqué Boèmia es estada una region de combat, encastrada entre de grands empèris e naturalament inexpugnabla a causa dels sistèmas de montanha que la protegisson.
Un caractèr sec e apatic
S’es totjorn dich que lo caractèr chèc es sec e apatic. Lor reputacion, e mai se sovent injusta, l’an plan ganhada: i a pauc d’exemples endacòm mai ont vos calga gaireben lausar lo personal per vos servir o vos provesir un produch. Es clar, coma se ditz popularament, qu’aquel temperament s’es format pauc a cha pauc, pendent la longa nuèit que representèt l’èra socialista dins aquel país. Los sistèmas de retribucion dins las economias planificadas tendon a patir de nombrosas mancas dins lo dessenh dels incentius, e de decennias de permanéncia daissan de consequéncias a long tèrme. Cal èsser conscients que sèm fàcia a una nacion qu’es estada sometuda pendent tròp de sègles, tenguda jos divèrsas sobeiranetats e assiduament umiliada per aver mostrat sens resèrva son identitat culturala.
Aquel fach contrasta amb mon experiéncia, qu’es totjorn estada agradivament satisfasenta. Pretendi pas que lo caractèr dels chècs siá semblable al caud caractèr mediterranèu, pas brica! Mas es clar que, coma estrangièr, tractar las gents amb un sorire timid, tot en ensajant de s’adaptar a lors costumas, biaisses de far e quitament a lor lenga, contribuís a téisser de complicitats que menan la vida vidanta cap a un environament mai pròche e simpatic.
Daissi l’ordenador un moment. Barri la fenèstra. Las sensacions termicas dins aquela vila son sovent completament enganairas: òm pòt percebre una leugièra frescor e se retrobar a 11 degrases. Çò qu’es completament impensable a Barcelona, que, quand la temperatura davala en dejós de 15 grases, s’emplís de monde amb grands mantèls e vèstas peludas.
Un autre aspècte a metre en evidéncia sus la societat chèca es son afiliacion religiosa relativament bassa. Personalament, soi arribat a la conclusion que los factors mai determinants dins aquel aspècte an a veire amb las fòrtas raices hussianas (movement protoprotestant nascut en Boèmia a l’entorn del sègle XV) e lor persecucion. Evidentament, lo regim precedent e la desfisança generalizada a las institucions son estats tanben de factors claus.
Tan val dire que m’adapti al territòri. Abans me prenián per italian; ara, tròp de temps en temps, me demandan se soi chèc. Qué me reservarà l’avenir dins aquel endrech? Poirai almens lo sentir coma un segond ostal? Sonque lo temps o dirà. Mas una causa es segura: Praga, amb son mescladís unic de tradicion e de modernitat, a ja daissat una marca inesfaçabla sus ieu. Cada passejada per sas carrièras, cada interaccion amb sas gents, m’a ajudat a bastir un imatge mai complet e mai ric d’aquela vila fascinanta. E a mesura que contunhi d’explorar e de descobrir, sabi que i aurà totjorn quicòm de nòu que m’estonarà e me farà sentir un pauc mai a l’ostal.
Jaume Monclús, lo primièr de novembre de 2024.
