Lo desèrt del Sahara es lo mai caud del mond, e lo tresen màger desèrt après l’Antartida e l’Artic. Amb mai de 9 065 000 km² de superfícia, es la màger part d’Africa del nòrd en tot ocupar una estenduda gaireben tan granda coma la China o Estats Units.
Lo Sahara s’estend dempuèi la mar Roja, e dempuèi la còsta mediterranèa, fins a l’ocean Atlantic. Al sud, es delimitat pel Sahèl, una sabana semiarida tropicala que cobrís lo nòrd de l’Africa subsahariana. Qualqu’unas unas de las dunas de sabla del Sahara pòdon arribar als 180 m de nautor.
Lo Sahara central a 500 espècias de plantas, una chifra pro bassa pr’amor de la siá estenduda. Plantas coma d’acàcias, de palmièrs, o d’arbustes espinoses e desparièras plantas deserticas se son adaptadas a aquelas aridas condicions, totjorn sens d’aiga pels fòrts vents. Lor defensa es emmagazinar d’aiga dins las siás espessas tijas per l’usar quand n’an mai de besonh.
Lo desèrt cobrís d’amplas zònas de divèrses païses, entre eles Argèria, Chad, Egipte, Libia, Mali, Mauritània, Marròc, Nigèr, Sahara Occidental, Sodan e Tunisia. Las formas terrèstras d’aquel desèrt son estadas creadas progressivament pel vent e per de pluèjas ocasionalas.
Una region montanhosa
A mai d’aquò, i a de formas terrèstras gaire comunas, coma las estructuras de Richat de Mauritània. Lo Sahara conten un sens fin de montanhas prigondas e qualqu’unas d’elas son tanben volcanicas, dont las Montanhas de l’Aïr, l’Ahaggar, l’Atlàs saharian, las Montanhas del Tibesti, l’Adrar dels Iforas e los tucs de la Mar Roja. Lo ponch mai naut del Sahara es l’Emi Koussi, un volcan del Tibesti situat al nòrd del Chad.
Lo clima del Sahara patiguèt grands cambiaments, en cambiar d’èsser umit fins a èsser coma es ara pendent centenats de milièrs d’ans. Aquela variabilitat a coma causa principala un cicle de 41 000 ans que se debana quand l’ais de la tèrra càmbia dels 22 ° als 24,5 °. Uèi, sèm dins un periòde sec, mas s’espera que lo Sahara tòrne a verdejar en 15 000 ans.
La màger part dels rius e corrènts del Sahara son sasonièrs , franc del Nil, que travèrsa lo desèrt dempuèi la siá font a l’Africa centrala fins a la Mediterranèa. L’aiga que i a jos la tèrra pòt, de còps, arribar a la superfícia, en formar d’oasis, coma los de Bahariya, Ghardaïa, Timimoun, Kufra e Siwa. La part centrala del Sahara es plan seca amb brica vegetacion. L’extrèm nòrd e sud del desèrt, amassa amb las siás zònas nautas, a d’airals amb de plantas xerofilas, e d’arbres e arbustes mai nautes als uadis, ont i a mai l’umiditat.
I podèm trobar d’animals coma de dromadaris e de cabras, pr’amor de las siás qualitats, mai que mai la siá resisténcia e velocitat. Lo dromadari es l’animal favorit de las populacions nomadas. D’un autre latz, l’escòrpi jaune pòt mesurar fins a 10 cm de longor. Lo sieu verin conten una importanta quantitat de toxinas coma l’agitoxina e l’scyllatoxina e es fòrça perilhós.
Divèrsas espècias de rainal vivon al Sahara, en tanben lo fenec , lo rainal blanc e lo rainal de Rüppell. L’addax, un grand antilòp blanc, pòt passar près d’un an al desèrt sens beure d’aiga. La gasela dorca es una gasela del nòrd d’Africa que pòt tanben passar de longas sasons sens d’aiga. D’autras gaselas son la gasela blanca e la gasela dama. Lo guepard del Sahara demòra a Tògo, Nigèr, Mali, Benin e Burkina Faso.
D’autres animals d’aquela zòna de soslinhar son los varanids, los iracoideus, de sèrps de la sabla, e pichonas populacions de can sauvatge african, presents benlèu sonque a qualqu’une païses, e pas gaire estrucis. Tanplan i a divèrsas espècias d’aucèls cantaires dont los aucèls cantaires africans de bèc d’argent. E, fach estonant, tanben i a de pichonèls crocodils del desèrt.
Un article d’Andrés López*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Aqueste article es tanben publicat dins Naturaleza Salvaje, un numeric de geografia e l’environament, que Sapiéncia n’a un acòrdi de cooperacion
