Fa gaire, la cercaira de l’Universitat de Sydney Louise M. Pryke destapèt dins un article de la revista Ancient History lo nom del primièr escrivan jamai conegut de l’istòria de l’umanitat. E aqueste foguèt pas lo d’un òme, mas d’una femna. Li disiá Enheduanna.
Aital, segon Pryke, Enheduanna foguèt la granda preiressa e filha del rei d’Akkad Sargon. Seriá arribada a aquela posicion en l’an 2285 abans Crist, çò que fariá d’ela la primièra escrivana de l’umanitat.
Sargon foguèt lo rei qu’amassèt pel primièr còp lo nòrd e lo sud de Mesopotamia dins un sol estat, Akkad. Aqueste es considerat coma lo primièr empèri de l’Istòria.
De remembrar que Mesopotamia, a l’epòca, foguèt una region culturalament plan rica, pr’amor que creèt, demest d’autras òbras, lo primièr poèma epic, l’Epopèa de Gilgamesh, çò que seriá lo primièr roman de l’Istòria; l’Enuma Elish, e lo primièr raconte del diluvi universal; l’Atrahasis.
L’importáncia d’Enheduanna
Enheduanna èra alara granda preiressa de Nanna, la divessa de la Luna. Tanben èra l’administratritz del temple d’aquela diessa a Uruk. Segon Pryke, “ es plan possible qu’Enheduanna recebèsse una nauta educacion coma escrivana, mas aquò se pòt pas confirmar al 100%”.
Qualques unas de las òbras d’Enheduanna son lo disc d’Enheduanna, trapat en 1927 per l’arqueològ anglés Charles Leonard Wooley, amb un imatge d’un costat del disc de la preiressa pendent una ceremònia religiosa, e un brèu imne de l’autre costat. Lo tèxt foguèt escrich en sumerian (la lenga alara del sud de Mesopotamia).
En mai d’aquò, Enheduanna daissèt mai de 42 tèxtes o imnes en sumerian. Uèi, e mai pas totes los istorians o accèpten, la majoritat d’eles afirman qu’Enheduanna foguèt, pr’amor d’aqueles tèxtes, la primièra escrivana de l’istòria umana.
“Dins los tèxtes la poetessa mòstra una granda coneissença de plusors temples e de lor environament, en mai d’una bèla e rica descripcion dels poders dels dieus”, çò precisèt Pryke.
Segon Pryke, lo mite d’Innana e Ebih tanben poiriá èsser estat escrich per Enheduanna, malgrat que lo tèxt, aqueste còp, porte pas lo sieu nom. Pasmens, malgrat la siá òbra, uèi encara es una escrivana plan desconeguda.
L’autora d’aquel article tanben volguèt remembrar que lo paire d’Enheduanna, Sargon, auriá unificat Mesopotamia après raubar lo títol de rei a Ur-Zababa, rei de Kish. Puèi creèt un empèri qu’arribèt fins a Liban. Totun, lo sieu felen, Naram-Sin, visquèt una revòlta de las vilas de Kish e Uruk que menariá a la destruccion d’aquel empèri. “E tot aquò foguèt viscut e patit coma testimòni contemporanèu per Enheduanna”, çò apondèt Prike.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion.
Fotografia principala: Tobey Travels/CC.
