ISTÒRIA EVOLUTIVA DELS ARBRES (e 4)
L’arribada de glaciacions a la planeta provoquèt un cambiament environamental, pas solament climatic, a tota la Tèrra. Ara fa 2 milions d’annadas comencèt una nòva edat, lo Quaternari, qu’aviá coma caracteristica principala que lo clima venguèt de mai en mai frech. Fa 1,5 milions d’ans lo clima de la planeta èra vengut tant e tant fred que comencèt la primièra de las quatre edats del glaç que patiguèt la planeta recentament. E val pas dire que los arbres atanben patiguèron e plan aquel cambiament del clima.
D’arbres qu’en l’actualitat classèm scientificament coma d’espècias tropicalas comencèron de s’escantir dins las partidas situadas mai al sud e mai al nòrd de la planeta blava. Las annadas se passavan e la temperatura veniá de mai en mai freda. E mai e mai espècias, ara tanben de regions mai centralas, atanplan dessapareissián. Solament d’arbres que demoravan prèp de l’Eqüator poguèren subreviure plan.
Totun, que i aguèron tanben d’epòcas interglacialas, que lo temps veniá mai caud e que demorèron fins a 60.000 annadas. Pendent aqueles periòdes mai cauds fòrça espècias d’arbres tornèron colonizar de tèrras perdudas. Mas pas totas las espècias e totes los continents o poguèren tornar far.
De diferéncias en la topografia
La topografia foguèt un fach que soslinhèt de diferéncias entre de regions. En America del Nòrd los sistèmas montanhoses son situats de Nòrd a Sud. E d’arbres de clima temperat poguèren s’espandir vèrs lo sud pendent aquela epòca amb l’avanca del glaç.
Aital, fòrça espècias d’arbres poguèren tornar colonizar de territòris situats mai enlà de las montanhas en tot utilizar de vals prigondas qu’èran refugi per mai d’una espècia segon èran mai e mai luenh de l’Eqüator. Aquò, totun, se debanèt pas dins totes los continents; Euròpa foguèt un d’aqueles luòcs ont tornar colonizar de tèrras perdudas foguèt pas possible.
L’explica se basa en la situacion geografica dels sistèmas montanhoses que i a en aquel continent. De montanhas coma los Pirenèus o encara los Alps marchan d’oèst a èst. E aquò foguèt un mur que los arbres poguèren pas véncer. Mai d’una espècia, quora lo glaç avançava vèrs lo sud, poguèt pas trapar de refugi mai enlà dels Pirenèus o los Alps. E s’escantiguèron.
La resulta d’aquela extincion de fòrça espècias d’arbres es l’environament europèu qu’avèm uèi lo jorn: i a pas tanta diversitat en çò que tòca a las espècias d’arbres coma en America del Nòrd o encara en Asia. Aital, la darrièra glaciacion provoquèt de canbiaments dins lo mond de la flora qu’encara podem veire uèi.
Urosament la fin de la darrièra edat del glaç arribèt aperaquí ara fa 14.000 annadas. Es pauc de temps se parlam de l’istòria dels arbres mas ja se son debanats de canbiaments environamentals e atanben dins lo mond dels arbres. Una planeta mai cauda ajudèt tornar colonizar d’ancians territòris. Uèi i a mai de 80.000 espècias d’arbres dins la planeta. La question ara es, amb lo cambiament environamental que patís la planeta uèi, quantas ne demoraràn dins 5.000 annadas ? La responsa l’a la nòstra espècia: l’òme.
La Redaccion
