DINOSAURES D’OCCITÀNIA (I)
Maugrat qu’Euròpa tota es gaire celèbra per d’esqueletas fossilas de dinosaures (a d’autres continents son estadas trobadas d’espècias pus conegudas per totes) la descobèrta d’un nòu dinosaure es totjorn planvenguda. E se l’espècia demorèt prèp de nosautres atanplan pòt èsser plan interessant. A Occitània, encara es mens conegut que i aguèt de dinosaures, sustot del Cretacèu, qu’es l’epòca daurada dels dinosaures. Aquí tanben son estats descobèrtas plusors espècias e qualqu’unas d’estonanantas. Coma Ampelosaurus.
Ampelosaurus foguèt un sauropòde de la familha dels Titanosauridae que demorèt en de tèrras que uèi son occitanas mas que pendent l’epòca del Cretàceu superior, çò es entre fa 70 e 66 milions d’annadas, èran un mar d’illas e pro. E cal remembrar que la casuda del meteòr Chicxulub a la peninsula de Yucatan e que provoquèt l’extincion generala de totes los dinosaures de la Tèrra se passèt pauc apuèi, fa 65 milions d’ans.
Aquò vòl dire qu’Ampelosaurus demorèt l’epòca daurada dels dinosaures (e non, qu’aquela foguèt pas pendent lo Jurassic!). Aqueste sauropòde fasiá aperaquí 20 mètres de longor e pesèt fins a 15 tònas de mejana. Coma totes los sauropòdes aguèt un còl tras que long e un pichon cap. L’esquina (e aquò fa d’Ampelosaurus un dels sauropòdes pus singulars d’Euròpa) èra cobèrta de placas d’òs per se protegir d’atacas de predators. Las dents, totun, arrestavan poder manjar plan la vegetacion e totjorn aviá de besonh de gastrolids (de pèiras) grands dins l’estomac per poder far plan la digestion.
Son nom scientific entièr es Ampelosaurus atacis, que vòl dire literalament lausèrt de vinha (ampelos) e Atax es Aude en latin. La primièra descobèrta venguèt de la man d’una còla de paleontològs l’an 1989, quora trobèron divèrses òsses fossils d’aquela espècia a Campanha d’Aude. Los òsses èran de mai d’un especimèn e aquò ajudèt plan poder classar la nòva espècia.
Lo classament arribèt a travèrs del paleontològ Jean Le Loeuff, que lo nomentèt oficialament en 1995. De caracteristicas pròprias lo fasián desparièr d’autres titanosaurids, coma Alamosaurus o encara Saltasaurus, fòrça semblants fisicament.
Çò de mai curiós d’aquela espècia trobada a Occitània foguèt la confirmacion excepcionala d’una espècia de titanosaurid a l’emisfèri nòrd. D’efièch aquel tipe de dinosaure èra estat trobat fins alavetz, mai que mai, en de tèrras situadas totjorn a l’emisfèri sud (benlèu pr’amor que los continents èran pus grands e avián pus de tèrra).
Un continent d’illas
Euròpa pendent la fin del Cretacèu èra solament una granda mar (la mar de Tetys) amb plusors illas. I a una teoria evolutiva qu’afirma que quora una espècia arriba a una illa e pòt pas ne sortir ven pus pichona. Aquò se debana generalament amb totas las espècias, e atanben en de dinosaures. E mai d’un paleontològ afirma qu’aquò foguèt çò que se passèt amb Ampelosaurus, un dinosaure gigantàs, mas fòrça redusit per rapòrt a d’autres titanosaurids !
Pr’amor de tròbas posterioras de mai d’òsses fossils d’Ampelosaurus, (pus de 500) uèi es un dels sauropòds europèus pus estudiats. E doncas un titanosaurid tipic de tèrras occitanas. Èsser pas conegut vòl pas dire existir pas e a Occitània atanben i aguèt de bèls dinosaures que son estats descobèrts fa temps. E plusors espècias, qu’encara uèi son pauc conegudas.
La Redaccion
