FOGUÈT LO CAMBIAMENT CLIMATIC
Fa d’annadas que la comunautat scientifica discutís quina foguèt la causa darrièra que provoquèt l’extincion de la nomenada megafauna d’un biais general e tanben dels proboscidis gigants (dont los elefants). Fòrça cercaires afirman que la causa dirècta ne foguèt l’espandiment de nòstra espècia. D’autres, pasmens, pensan que foguèt lo cambiament environamental. Ara un nòu estudi vòl daissar clar l’afar: lo cambiament climatic foguèt la mai granda causa de l’extincion d’aquel tipe d’animals preïstorics.
L’estudi, publicat al numeric Nature Ecology & Evolution, sosten que lo chaple uman de las diferentas espècias de proboscidis preïstorics se debanèt durant centenats de milièrs e milièrs d’annadas e qu’aquò foguèt pas grèu per aquelas espècias. Lo problèma màger per caduna d’aquelas venguèt, mai que mai, pr’amor dels desparièrs episòdis de cambiament climatic que patiguèt la planeta al long del Pleistocèn.
“L’extincion de la coneguda megafauna preïstorica durant lo Pleistocèn foguèt un episòdi biologic planetari radical, çò declarèt Juan Cantalapiedra, de l’Universitat d’Alcalá e director d’aquel estudi. E fins ara i aviá una majoritat de cercaires que cresián que la causa ne foguèt l’espandiment de l’espècia umana. Ça que la, estudiar amb prigondor totas aquelas espècias a travèrs de centenats de milièrs d’annadas foguèt clau a l’ora de ne descobrir la vertadièra causa”.
Uèi lo jorn demòran sonque tres espècias de proboscidis en la Tèrra; l’elefant de savana, l’elefant de bòsc e l’elefant indian. Sonque son un pichonèl remembre de çò que foguèt la granda familha dels proboscidis pendent l’epòca preïstorica. Pendent lo passat i aguèt d’espècias de proboscidis en Africa mas tanben en Euròpa, en Asia e tanben en America. Per estudiar l’evolucion d’aquela familha de mamifèrs al long dels darrièrs milions d’annadas, una còla de cercaires analizèt fins a 185 espècias diferentas, a travèrs de mai de 2 130 fossils e fins a 17 caracteristicas biologicas desparièras (coma, lor mesura, lo tipe de cran o dents). E malgrat que i aguèt fins a uèch dralhas diferentas a l’ora d’evolucionar sonque una d’aquelas capitèt.
“Los proboscidis evolucionèron plan al long dels darrièrs 30 milions d’ans, çò diguèt Zhang Hanwen, cercaire de l’Universitat de Sciéncias de la Tèrra de l’Universitat de Bristol. Mas sonque doas d’aquelas foguèron un succés. Quand comencèron a evolucionar la majoritat d’aquelas espècias èran pichonas, coma un can o un singlar, pas mai grosas. Qualqu’unas d’aquelas evolucionèron vèrs un animal coma un ipopotam, mas lo camin èra finit, car semblavan brica d’elefants.”
Segon aquel cercaire, fa aperaquí 20 milions d’annadas, l’afar cambièt e plan pr’amor que la placa africana e aràbia truquèt amb lo continent euroasiatic e demorèt dubèrt un camin nòu pels proboscidis per s’espandir pertot Euròpa, Asia e fins a America a travèrs de l’Estrech de Bering. Fins que sortiguèron d’Africa lo ritme evolutiu foguèt plan lent. Totun, un còp en defòra d’aquel continent, lo ritme foguèt fins a 25 còps mai rapid e nasquèron fòrça mai espècias que tanben s’especializèron plan.
Los ganhaires de l’evolucion
Per ansin, fa sonque 3 milions d’ans, los elefants e los estegodonts africans e asiatics semblavan èsser los ganhaires d’aquela longa evolucion mas lo cambiament environamental que patiguèt la planeta amb l’arribada de l’Edat de Glaç cambièt las causas. Sonque mantunas espècias podèron subreviure aquel episòdi climatic prigond. Un dels extrèms foguèt lo mamot, que visquèt plan en la nèu amb de grandas defensas. Lo temps pus critic per aquelas espècias segon los cercaires foguèt fa 2,4 milions d’ans en Africa, 160 000 ans en Euròpa e Asia e fa 75 000 ans en America.
“Aquel foguèt lo moment pus critic per las diferentas espècias de proboscidis, çò apondèt Cantalapiedra. Totun, es pas lo moment d’espandiment de nòstra espècia. Nimai dels nòstres ancessors”. Segon Zhang, la resulta de l’estudi èra pas esperada car ara semblariá qu’òm podiá escriure l’istòria evolutiva d’aqueles mamifèrs sens parlar de l’espandiment de nòstra espècia o nòstres ancessors en la planeta. E malgrat que l’òme cacet de mai en mai proboscidis dempuèi fa 1,5 milions d’ans foguèt pas la causa de lor extincion.
Mas tanben cal soslinhar que los umans participèron tanben en aquela extincion. Totun, ara semblariá èsser que los umans modèrns arribèron a maitas regions un còp lo declin de las diferentas espècia ja èra acusat. E coma predator pas especializat los umans donèron lo còp final a aquelas espècias, que poguèron pas s’adaptar a desparièrs cambiaments environamentals que patiguèt la planeta pendent lo Pleistocèn. E uèi sonque ne demòran tres espècias que son pròchas a l’extincion. Lo cambiament climatic actual ne poiriá doncas entraïnar la siá fin lèu.
La Redaccion
