Maugrat que lo leon foguèt nomenat fa sègles coma lo rei de la selva (ont i visquèt pas jamai) i a un mamifèr que poiriá èsser plan nomentat coma lo Senhor d’Africa; l’Elefant. Pasmens, la siá fòrça, e beutat estonantas son justament çò que poiriá entraïnar (e lèu lèu) l’extincion de l’espècia los proplèus ans. Pr’açò es ara lo moment d’assajar entre totes de lo protegir d’un biais eficaç abans que non siá tròp tard.
Un dels darrièrs estudis internacionals fachs sus la situacion de l’elefant african confirmariá plan la paur qu’avèm totes los aimants de la natura e los aimants sus la situacion tras que grèva de la populacion d’aqueste mamifèr en Africa: en 2021 sonque ne demorariá un trist 17% de la siá populacion originala, per rapòrt a çò que poiriá èsser la populacion dels elefants fins a sonque lo començament del sègle XIX. La chifra, tras qu’alarmanta, auriá de provocar una lèu campanha de divulgacion sus aquesta espècia. E Sapiéncia ne volguèt formar part.
L’elefant african es lo mamifèr terrèstre pus grand de la planeta uèi lo jorn. Aperten a l’òrdre dels proboscidians e l’elefant african de savana ne seriá una de las tres espècias d’elefant que forman aquela familha, amb l’elefant african de bòsc (un pauc pus pichon) e l’elefant indian (que demòra en divèrses païses d’Asia).
De totas las espècias diferentas d’elefant que visquèron sus la Tèrra fins fa pas gaire, son las soletas que ne demòran al temps actual. Mas foguèt pas l’elefant african l’espècia pus granda; lo mamot visquèt plan tanben en Asia e Euròpa e fins fa de tempses relativament pròches (los darrièrs estudis bioarqueologics situan l’extincion d’aquesta gigantassa espècia en d’aperaquí l’an 2000 abans de Crist).
Lo periòde de gestacion de l’elefant es d’aperaquí 22 meses ( lo pus long entre los mamifèrs) e un elefant pichon aprés nàisser ja fa 120 Kg. Demòran fòrça mens temps de çò qu’òm ditz e pensa d’un biais general (pr’amor de la casuda de las sieunas darrièras dents); çò es entre 50 e 60 annadas. L’elefant pus vielh qu’òm remembra demorèt dins un pargue zoologic fins als 82 ans.
Uèi lo jorn los elefants son venguts una espècia pus pichona que fa sonque 100 ans endarrièr pr’amor de la seleccion naturala negativa que provoquèt la caça umana dels especimèns pus grands. Per ansin, l’individú màger jamai caçat per l’òme foguèt fusilhat en l’an 1956 en Angola. Fasiá 4,2 mètres de nautor e pesava fins a 12 tonas. Uèi lo jorn es fòrça rar trapar d’especimèns coma aquel.
Mas que çò que pòt far aimar los elefants seriá pas la siá fòrça o la siá beutat mas la siá intelligéncia. D’efièch, son considerats pels cercaires coma un dels mamifèrs pus intelligents de la planeta. La siá memòria e intelligéncia son tras qu’estonantas e òm poiriá las restacar plan al quite nivèl que la dels cetacèus (balenas) e dalfins e tanben a la dels ominids. Benlèu sonque pr’açò ja seriá un animal que meritariá d’èsser sauvat del braconatge e lo comèrci internacional illegal d’evòri, causa principala de çò que poiriá èsser la sieuna pròcha desaparicion coma espècia en la Tèrra.
Una espècia plan menaçada
Un elefant african adult a pas cap predator natural franc de l’òme. Malgrat que i a de còps qu’un grop de leons pòt arribar a atacar un elefant jove o un individú flac, la caça illegala e los braconaires son la menaça pus grèva que i a en aquel continent sus aquesta estonanta espècia.
Segon plusors estudis, en 1900 encara i aviá en Africa mai de 3 milions d’elefants, benlèu mai. Uèi, mens de 125 annadas puèi sonque ne demorarián segons los cercaires mai optimistas entre 500 000 e 700 000 especimèns. D’autres cercaires encara, benlèu pus realista, confirmèron fa temps qu’una mejana realista de la siá populacion actuala sonque poiriá èsser situada en aperaquí 300 000 especimèns e pro.
Malgrat èsser espècia protegida en totes los païses africans ont n’i a, la decision dels organismes internacionals de vendre tot l’evòri d’elefant confiscat pendent decennis entraïnèt dempuèi fa gaire una nòva casuda de la siá populacion qu’òm pòt chifrar en gaireben 2/3 segon lo luòc e l’airal. En mai d’aquò, la caça illegala e assassinat d’elefants africans cresquèt tornarmai dempuèi 2008 en mai d’un 45%.
E malgrat tot aquò, es una espècia que vòl pas desaparéisser e contunha a l’ora de luchar per se ganhar un luòc en Africa. L’espècia animala pus pròcha de l’elefant serián los damans e las vacas marinas, segon los darrièrs estudis genetics. Un ancessor comun dels damans e los elefants, una sòrta de daman pus grand, auriá crescut mai e mai fins a venir l’elefant actual. E uèi encara se’n pòt trapar en 37 païses d’aquel continent.
L’elefant de bòsc o elefant de selva es fòrça pus pichon que l’elefant de savana (Laxodonta africana). Es diferent d’aqueste pr’amor qu’es pas menaçat coma son cosin. Es secutat tanben pels braconaires pertot mas preferís viure en d’espacis barrats e amagats e sovent es plan malaisit d’i poder arribar per lo caçar. O sonque lo trapar.
L’elefant african de savana, totun, pòt èsser agachat dempuèi luenh: un mascle fa entre 3 e 4 mètres de nautor (la femèla fa sonque 3 mètres) e pòt arribar a pesar entre 3 e 12 tonas: la majoritat del temps demòra (malgrat que la siá vida es totalament nomada) en de prats dubèrts d’èrba, prèp de paluns e ribas de lac o rius. Uèi lo jorn las amassadas d’elefants son fòrça mai pichonas qu’abans e es fòrça rar ne trapar de grops amb mai d’un desenat d’especimèns.
Un mamifèr estonant
La trompa de l’elefant es la resulta de centenats de milièrs d’ans d’evolucion. Benlèu pr’açò es un otís gaireben perfièch amb mai de 40 000 muscles ( e que segon mantun cercaire pòt arribar als 100 000). L’elefant tòca, mas tanben odora amb la siá trompa. L’utiliza per manjar d’èrba o trucar los arbres. Tanben per beure (pòdon ne beure fins a 14 litres d’aiga d’un còp). E tanben es usada per se lançar de fanga sul corps (que va plan coma proteccion solara).
Perqué an aquela mesura las aurelhas de l’elefant ? pas per ausir melhor (aqueste es pas lo melhor sens qu’a l’elefant) mas per regular la temperatura corporala: la sang pus cauda del cors (pr’amor d ela temperatura, ven fins a las aurelhas. Un còp ailà l’elefant buta las meteissas e aital la sang ven pus freja.
Perqué morís d’aperaquí quan a 60 ans ? Pr’amor de las siás dents. Los mamifèrs, d’un biais general, an dos tipes de dents; las dents joves o de lach e las dents definitivas, qu’arribaràn quand l’animal es adult. Los elefants an dents diferentas. Las dents qu’a mai en fàcia (las pus usadas per manjar) sonque demòran fins als 2 o 3 ans. Puèi las dents que i a mai endarrièr crèisson pus e s’avançan. Aquò se repetirà al long de tota la vida de l’elefant fins a 6 còps. Las darrièras dents de l’elefant arribaràn al davant de la boca quand aurà aperaquí 43 ans. Puèi ne creisseràn pas pus. Pr’açò un elefant amb una edat de 60 ans pòt pas viure pus, pr’amor que pòt pas pus manjar. E morirà de fam.
La vision de l’elefant es moderada. Lo sens mai bon es l’ausida pr’amor que pòdon ausir una frequéncia de sons d’entre 16 e 12 000 HZ (quand los umans sonque o fan d’entre 20 e 20 000 Hz). A mai d’aquò, utilizan sovent de frequéncias pus bassas que los umans pòdon pas ausir quand vòlon se comunicar demest eles o quand es trapat un dangièr.
L’odorat de le’elefant es tras qu’ordinàri: pòt odorar d’aiga a mai de 20 Km e d’efièch i a fòrça mamifèrs e aucèls de la savana que cada an sauvan la siá vida pendent la secada pr’amor dels elefants, car fan de traucs en tot cercar d’aiga als rius secs. Benlèu per tot aquò ja poiriá èsser classificat coma un animal estonant e que merita plan son luòc al planeta.
De mamifèrs nomadas
L’elefant african de savana es un animal totalament nomada. Mai grand que lo rinocèros e l’ipopotam, es jamai atacat per cap predator african, franc de l’èsser uman. La siá populacion cerca totjorn de noiridura en la savana, l’estèpa amb d’èrba, la selva (pas gaire) la montanha (pòdon montar aisidament fins als 3500 mètres de nautor) e en de paluns e tèrras umidas.
Totun, un elefant mascle adult a de besonh manjar fins a 300 Kg de materia vegetala (qué que siá) cada jorn. Pòdon pesar plan fins a 6 000 Kg e tanben an de besonh beure de mejana fins a 150 litres d’aiga per poder subreviure.
Amb de dents plan especializadas a l’ora de nhacar plan l’èrba, de brancas o directament de rusca dels arbres (pr’amor que tanben considèran la fusta coma de noiridura se an fam) calguèt totun tanben evolucionar fins a aver una sòrta de man: la siá trompa.
Amb la trompa pòdon arrancar plan d’èrba mas tanben de brancas entièras d’arbres de la savana coma lo baobab o l’acàcia. D’efièch pòdon manjar qué que siá vegetal malgrat que, se an l’escasença, causisson çò de mai bon e gostós.
A l’ora de marchar un elefant necessita aver totjorn aumens doas pautas sul tèrra. Se que non poiriá càser o morir. Las siás pautas son doncas coma de colomnas gigantassas que pòdon ajudar l’elefant a marchar sus tota sòrta de terrens mas totjorn d’aquel biais. E pòdon jamai córrer plan o sautar, car es una dangièr plan real.
La marcha mejana d’un grop d’elefants (mai que mai de femèlas amb de joves car los mascles an la costuma de demorar solets) es d’aperaquí 16 Km/h. Quand atacant (o fan vaire qu’atacan car totjorn s’arrestaràn a divèrses mètres de la menaça) pòdon o far a 40 Km/h e se cal fugir pòdon córrer aital mas sonque pendent un periòde plan cuèrt de temps.
Aquò fa pensar qu’un caçaire “brave” que fusilhèt un elefant per se defensar es un messorgaire e a pas cap credibilitat. Los elefants son pas d’animals violents e 99% dels cases atacan sonque per provocar paur entre los predators. Totjorn arrèstan la sieuna ataca mètres abans per puèi se n’anar. Mas es alavetz quand l’òme, un èsser egoista e immadur, fusilha plan l’elefant, per “sauvar la vida”. E jamai foguèt aital.
Un animal social
Los elefants demòran en de grops, sustot de femèlas e joves, dirigidas per una femèla pus anciana (qu’a pus d’experiéncia) e que pòt menar los autres a d’aiga o de luòcs segurs. Los mascles, quand venon d’adultes, preferisson demorar sols e sonque acceptan la companhiá d’un autre elefant quand an fòrça edat e viure solet comença a èsser malaisit. Es alara quan un jove elefant, tanben conegut coma lo escudièr serà prèp de l’elefant vielh e l’ajudarà e suenharà fins a la siá mòrt.
Un cop aquò dich, cal remembrar que çò que la majoritat crei que son de cementeris d’elefants existiguèt jamai. Es sonque una legenda de caçaires e braconaires. Lo tipe de vida nomada dels elefants entraïnèt totjorn morir ont èran e jamai se n’anèron d’un biais comun a cercar un luòc per morir. Aquò existís pas.
Lo destin dels elefants
Òm pòt parlar d’aqueles bèls animals al long de libres e libres. Son d’animals estonants. Benlèu seriá melhor dublidar pas que fa sonque un sègle n’i aviá pertot entre Africa del Sud e lo desèrt del Sahara. Al long dels sègles foguèt caçat per de caçaires arabis, d’abitants negres de la savana e encara per de bosquimans e pigmeus de la selva. Tot aquò jamai menacèt l’espècia.
L’escasença de sauvar l’espècia es reala : amb una tassa de creissença del 5% annadièr poirián doblar la siá populacion en sonque 20 o 25 ans. Mas cal los protegir d’un biais real e definitiu. E arrestar d’un còp l’absurd comèrci illegal d’evòri vèrs China. Als pargues de Republica Democratica de Congo o Republica Centreafricana fins fa gaire i avián centenats de milièr d’especimèns. Uèi arriban pas als 5 000 individús.
Lo 57% del territòri ont viu l’elefant african de savana es uèi en defòra d’airals protegits. Cal protegir d’un biais rapid aquesta bèla espècia animala africana d’un dangièr tras que real d’extincion, que poiriá arribar fòrça abans de l’an 2050. Sens d’elefants la planeta serà, solide, un luòc plan mai trist e ont benlèu los umans tanpauc meritarián poder i viure pas mai. Mas la decision déu èsser reala e rapida. L’elefant pòt pas pus esperar.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
FAUNA AFRICANA (17): L’ELEFANT
Maugrat que lo leon foguèt nomenat fa sègles coma lo rei de la selva (ont i visquèt pas jamai) i a un mamifèr que poiriá èsser plan nomentat coma lo Senhor d’Africa; l’Elefant. Pasmens, la siá fòrça, e beutat estonantas son justament çò que poiriá entraïnar (e lèu lèu) l’extincion de l’espècia los proplèus ans. Pr’açò es ara lo moment d’assajar entre totes de lo protegir d’un biais eficaç abans que non siá tròp tard.
Un dels darrièrs estudis internacionals fachs sus la situacion de l’elefant african confirmariá plan la paur qu’avèm totes los aimants de la natura e los aimants sus la situacion tras que grèva de la populacion d’aqueste mamifèr en Africa: en 2021 sonque ne demorariá un trist 17% de la siá populacion originala, per rapòrt a çò que poiriá èsser la populacion dels elefants fins a sonque lo començament del sègle XIX. La chifra, tras qu’alarmanta, auriá de provocar una lèu campanha de divulgacion sus aquesta espècia. E Sapiéncia ne volguèt formar part.
L’elefant african es lo mamifèr terrèstre pus grand de la planeta uèi lo jorn. Aperten a l’òrdre dels proboscidians e l’elefant african de savana ne seriá una de las tres espècias d’elefant que forman aquela familha, amb l’elefant african de bòsc (un pauc pus pichon) e l’elefant indian (que demòra en divèrses païses d’Asia).
De totas las espècias diferentas d’elefant que visquèron sus la Tèrra fins fa pas gaire, son las soletas que ne demòran al temps actual. Mas foguèt pas l’elefant african l’espècia pus granda; lo mamot visquèt plan tanben en Asia e Euròpa e fins fa de tempses relativament pròches (los darrièrs estudis bioarqueologics situan l’extincion d’aquesta gigantassa espècia en d’aperaquí l’an 2000 abans de Crist).
Lo periòde de gestacion de l’elefant es d’aperaquí 22 meses ( lo pus long entre los mamifèrs) e un elefant pichon aprés nàisser ja fa 120 Kg. Demòran fòrça mens temps de çò qu’òm ditz e pensa d’un biais general (pr’amor de la casuda de las sieunas darrièras dents); çò es entre 50 e 60 annadas. L’elefant pus vielh qu’òm remembra demorèt dins un pargue zoologic fins als 82 ans.
Uèi lo jorn los elefants son venguts una espècia pus pichona que fa sonque 100 ans endarrièr pr’amor de la seleccion naturala negativa que provoquèt la caça umana dels especimèns pus grands. Per ansin, l’individú màger jamai caçat per l’òme foguèt fusilhat en l’an 1956 en Angola. Fasiá 4,2 mètres de nautor e pesava fins a 12 tonas. Uèi lo jorn es fòrça rar trapar d’especimèns coma aquel.
Mas que çò que pòt far aimar los elefants seriá pas la siá fòrça o la siá beutat mas la siá intelligéncia. D’efièch, son considerats pels cercaires coma un dels mamifèrs pus intelligents de la planeta. La siá memòria e intelligéncia son tras qu’estonantas e òm poiriá las restacar plan al quite nivèl que la dels cetacèus (balenas) e dalfins e tanben a la dels ominids. Benlèu sonque pr’açò ja seriá un animal que meritariá d’èsser sauvat del braconatge e lo comèrci internacional illegal d’evòri, causa principala de çò que poiriá èsser la sieuna pròcha desaparicion coma espècia en la Tèrra.
Una espècia plan menaçada
Un elefant african adult a pas cap predator natural franc de l’òme. Malgrat que i a de còps qu’un grop de leons pòt arribar a atacar un elefant jove o un individú flac, la caça illegala e los braconaires son la menaça pus grèva que i a en aquel continent sus aquesta estonanta espècia.
Segon plusors estudis, en 1900 encara i aviá en Africa mai de 3 milions d’elefants, benlèu mai. Uèi, mens de 125 annadas puèi sonque ne demorarián segons los cercaires mai optimistas entre 500 000 e 700 000 especimèns. D’autres cercaires encara, benlèu pus realista, confirmèron fa temps qu’una mejana realista de la siá populacion actuala sonque poiriá èsser situada en aperaquí 300 000 especimèns e pro.
Malgrat èsser espècia protegida en totes los païses africans ont n’i a, la decision dels organismes internacionals de vendre tot l’evòri d’elefant confiscat pendent decennis entraïnèt dempuèi fa gaire una nòva casuda de la siá populacion qu’òm pòt chifrar en gaireben 2/3 segon lo luòc e l’airal. En mai d’aquò, la caça illegala e assassinat d’elefants africans cresquèt tornarmai dempuèi 2008 en mai d’un 45%.
E malgrat tot aquò, es una espècia que vòl pas desaparéisser e contunha a l’ora de luchar per se ganhar un luòc en Africa. L’espècia animala pus pròcha de l’elefant serián los damans e las vacas marinas, segon los darrièrs estudis genetics. Un ancessor comun dels damans e los elefants, una sòrta de daman pus grand, auriá crescut mai e mai fins a venir l’elefant actual. E uèi encara se’n pòt trapar en 37 païses d’aquel continent.
L’elefant de bòsc o elefant de selva es fòrça pus pichon que l’elefant de savana (Laxodonta africana). Es diferent d’aqueste pr’amor qu’es pas menaçat coma son cosin. Es secutat tanben pels braconaires pertot mas preferís viure en d’espacis barrats e amagats e sovent es plan malaisit d’i poder arribar per lo caçar. O sonque lo trapar.
L’elefant african de savana, totun, pòt èsser agachat dempuèi luenh: un mascle fa entre 3 e 4 mètres de nautor (la femèla fa sonque 3 mètres) e pòt arribar a pesar entre 3 e 12 tonas: la majoritat del temps demòra (malgrat que la siá vida es totalament nomada) en de prats dubèrts d’èrba, prèp de paluns e ribas de lac o rius. Uèi lo jorn las amassadas d’elefants son fòrça mai pichonas qu’abans e es fòrça rar ne trapar de grops amb mai d’un desenat d’especimèns.
Un mamifèr estonant
La trompa de l’elefant es la resulta de centenats de milièrs d’ans d’evolucion. Benlèu pr’açò es un otís gaireben perfièch amb mai de 40 000 muscles ( e que segon mantun cercaire pòt arribar als 100 000). L’elefant tòca, mas tanben odora amb la siá trompa. L’utiliza per manjar d’èrba o trucar los arbres. Tanben per beure (pòdon ne beure fins a 14 litres d’aiga d’un còp). E tanben es usada per se lançar de fanga sul corps (que va plan coma proteccion solara).
Perqué an aquela mesura las aurelhas de l’elefant ? pas per ausir melhor (aqueste es pas lo melhor sens qu’a l’elefant) mas per regular la temperatura corporala: la sang pus cauda del cors (pr’amor d ela temperatura, ven fins a las aurelhas. Un còp ailà l’elefant buta las meteissas e aital la sang ven pus freja.
Perqué morís d’aperaquí quan a 60 ans ? Pr’amor de las siás dents. Los mamifèrs, d’un biais general, an dos tipes de dents; las dents joves o de lach e las dents definitivas, qu’arribaràn quand l’animal es adult. Los elefants an dents diferentas. Las dents qu’a mai en fàcia (las pus usadas per manjar) sonque demòran fins als 2 o 3 ans. Puèi las dents que i a mai endarrièr crèisson pus e s’avançan. Aquò se repetirà al long de tota la vida de l’elefant fins a 6 còps. Las darrièras dents de l’elefant arribaràn al davant de la boca quand aurà aperaquí 43 ans. Puèi ne creisseràn pas pus. Pr’açò un elefant amb una edat de 60 ans pòt pas viure pus, pr’amor que pòt pas pus manjar. E morirà de fam.
La vision de l’elefant es moderada. Lo sens mai bon es l’ausida pr’amor que pòdon ausir una frequéncia de sons d’entre 16 e 12 000 HZ (quand los umans sonque o fan d’entre 20 e 20 000 Hz). A mai d’aquò, utilizan sovent de frequéncias pus bassas que los umans pòdon pas ausir quand vòlon se comunicar demest eles o quand es trapat un dangièr.
L’odorat de le’elefant es tras qu’ordinàri: pòt odorar d’aiga a mai de 20 Km e d’efièch i a fòrça mamifèrs e aucèls de la savana que cada an sauvan la siá vida pendent la secada pr’amor dels elefants, car fan de traucs en tot cercar d’aiga als rius secs. Benlèu per tot aquò ja poiriá èsser classificat coma un animal estonant e que merita plan son luòc al planeta.
De mamifèrs nomadas
L’elefant african de savana es un animal totalament nomada. Mai grand que lo rinocèros e l’ipopotam, es jamai atacat per cap predator african, franc de l’èsser uman. La siá populacion cerca totjorn de noiridura en la savana, l’estèpa amb d’èrba, la selva (pas gaire) la montanha (pòdon montar aisidament fins als 3500 mètres de nautor) e en de paluns e tèrras umidas.
Totun, un elefant mascle adult a de besonh manjar fins a 300 Kg de materia vegetala (qué que siá) cada jorn. Pòdon pesar plan fins a 6 000 Kg e tanben an de besonh beure de mejana fins a 150 litres d’aiga per poder subreviure.
Amb de dents plan especializadas a l’ora de nhacar plan l’èrba, de brancas o directament de rusca dels arbres (pr’amor que tanben considèran la fusta coma de noiridura se an fam) calguèt totun tanben evolucionar fins a aver una sòrta de man: la siá trompa.
Amb la trompa pòdon arrancar plan d’èrba mas tanben de brancas entièras d’arbres de la savana coma lo baobab o l’acàcia. D’efièch pòdon manjar qué que siá vegetal malgrat que, se an l’escasença, causisson çò de mai bon e gostós.
A l’ora de marchar un elefant necessita aver totjorn aumens doas pautas sul tèrra. Se que non poiriá càser o morir. Las siás pautas son doncas coma de colomnas gigantassas que pòdon ajudar l’elefant a marchar sus tota sòrta de terrens mas totjorn d’aquel biais. E pòdon jamai córrer plan o sautar, car es una dangièr plan real.
La marcha mejana d’un grop d’elefants (mai que mai de femèlas amb de joves car los mascles an la costuma de demorar solets) es d’aperaquí 16 Km/h. Quand atacant (o fan vaire qu’atacan car totjorn s’arrestaràn a divèrses mètres de la menaça) pòdon o far a 40 Km/h e se cal fugir pòdon córrer aital mas sonque pendent un periòde plan cuèrt de temps.
Aquò fa pensar qu’un caçaire “brave” que fusilhèt un elefant per se defensar es un messorgaire e a pas cap credibilitat. Los elefants son pas d’animals violents e 99% dels cases atacan sonque per provocar paur entre los predators. Totjorn arrèstan la sieuna ataca mètres abans per puèi se n’anar. Mas es alavetz quand l’òme, un èsser egoista e immadur, fusilha plan l’elefant, per “sauvar la vida”. E jamai foguèt aital.
Un animal social
Los elefants demòran en de grops, sustot de femèlas e joves, dirigidas per una femèla pus anciana (qu’a pus d’experiéncia) e que pòt menar los autres a d’aiga o de luòcs segurs. Los mascles, quand venon d’adultes, preferisson demorar sols e sonque acceptan la companhiá d’un autre elefant quand an fòrça edat e viure solet comença a èsser malaisit. Es alara quan un jove elefant, tanben conegut coma lo escudièr serà prèp de l’elefant vielh e l’ajudarà e suenharà fins a la siá mòrt.
Un cop aquò dich, cal remembrar que çò que la majoritat crei que son de cementeris d’elefants existiguèt jamai. Es sonque una legenda de caçaires e braconaires. Lo tipe de vida nomada dels elefants entraïnèt totjorn morir ont èran e jamai se n’anèron d’un biais comun a cercar un luòc per morir. Aquò existís pas.
Lo destin dels elefants
Òm pòt parlar d’aqueles bèls animals al long de libres e libres. Son d’animals estonants. Benlèu seriá melhor dublidar pas que fa sonque un sègle n’i aviá pertot entre Africa del Sud e lo desèrt del Sahara. Al long dels sègles foguèt caçat per de caçaires arabis, d’abitants negres de la savana e encara per de bosquimans e pigmeus de la selva. Tot aquò jamai menacèt l’espècia.
L’escasença de sauvar l’espècia es reala : amb una tassa de creissença del 5% annadièr poirián doblar la siá populacion en sonque 20 o 25 ans. Mas cal los protegir d’un biais real e definitiu. E arrestar d’un còp l’absurd comèrci illegal d’evòri vèrs China. Als pargues de Republica Democratica de Congo o Republica Centreafricana fins fa gaire i avián centenats de milièr d’especimèns. Uèi arriban pas als 5 000 individús.
Lo 57% del territòri ont viu l’elefant african de savana es uèi en defòra d’airals protegits. Cal protegir d’un biais rapid aquesta bèla espècia animala africana d’un dangièr tras que real d’extincion, que poiriá arribar fòrça abans de l’an 2050. Sens d’elefants la planeta serà, solide, un luòc plan mai trist e ont benlèu los umans tanpauc meritarián poder i viure pas mai. Mas la decision déu èsser reala e rapida. L’elefant pòt pas pus esperar.
Un article de Christian Andreu
