L’espècia del crocodil marin (Crocodylus porosus) es la màger espècia de reptil de tota la planeta. Qualcunes especimèns mascles – pr’amor d’un grand dimorfisme sexual – pòdon arribar plan als 7 mètres o mai de longor. Totun, l’espècia es a mand de venir mendre pr’amor de la caça illegala dels darrièrs 120 ans.
Pr’açò la majoritat de crocodils marins asiatics e oceanians an una mejana de sonque 6 mètres e fòrça d’aqueles arriban pas als 4 mètres. La feme d’aquesta espècia es plan mai pichona e una femèla adulta pòt arribar plan als 3 mètres de longor.
Totun, e malgrat que, segon los cercaires, lo crocodil marin actual es, de mejana, plan mai pichon qu’abans, contunha d’èsser un dels animals pus agressius de la planeta e las victimas umanas dels crocodils marins las darrièras decadas son de mai d’un centenar.
Las principalas populacions de crocodil marin, tanben conegut amb lo nòm de crocodil d’aiga salada, se tròban dins un airal que s’espandís entre la còsta del sud-èst asiatic e lo nòrd del continent australian. En Austràlia tanben son coneguts amb lo nòm de salties. Un dels sieus cosins genetics pus pròches es lo crocodil del Nil.
Un reptil gigantàs
Lo crocodil marin es considerat, malgrat las leis de proteccion actualas, un dels animals pus dangieroses del mond. Pr’amor de la sieuna tras que nauta agressivitat mas atanben per las sieunas mesuras.
Pasmens, cal soslinhar qu’encara son mai agressius los individús mai joves. Aquò se debana aital pas per la fauta de noiridura – car an l’abilitat de dintrar en una sòrta de letargia que pòt salvar lo reptil pendent de meses sens de noiridura – mas mailèu pr’amor de la territorialitat. Aital, un crocodil marin ataca sovent tota sòrta d’animals que gausan dintrar dins lo sieu territòri. E tanben d’umans.
Urosament, la majoritat de las atacas dels crocodils marins se debanan a l’aiga o plan prèp d’aquesta, car son mens abils a l’ora de caçar sul sòl. D’un autre costat, los especimèns màgers, que son tanben los pus vielhs, atacan mai sonque quan an de besonh se noirir. E doncas los umans patisson mens atacas dels individús màgers.
Per ansin, un especimèn vielh pòt pesar entre 1.100 Kg e 1.500 Kg e arribar plan als 6 o 7 mètres de longor. Son de reptils plan agils dins l’aiga e pòdon arribar a de velocitats de fins a 43 km/h. En mai d’aquò, pòdon tanben, se cal, saltar dempuèi l’aiga vèrs una branca d’un arbre pròche ont i pòt aver una preda, fins als 4 mètres d’un sol saut e treire tot lo corps en defòra de l’aiga amb aquel meteis saut. E aquò es un fach natural tanplan extraordinàri.
Quand son en defòra de l’aiga, tanben pòdon èsser plan àgils (malgrat que pas tant) e quora aquò se debana sonque i pòt demorar qualcunas minutas e pro. Pr’amor que l’element ont melhor se tròban es dins l’aiga d’un riu o flume, un dèlta o la meteissa mar oceana.
Aquesta es una caracteristica tipica d’aquesta espècia pr’amor que los crocodils marins an lo sieu nòm pr’amor que pòdon (e d’efièch o fan) nadar plan dins la mar. Son coneguts plusors viatges de crocodils marins vèrs l’interior de l’ocean amb de distàncias pròchas als 500 Km. E aquò tanben entraïna una granda suspresa pels cercaires.
Se las autras espècias de crocodil an una glandula qu’arrèsta lo reptil a l’ora de dintrar en d’aiga salada e pr’açò demòran totjorn en d’aiga doça, lo crocodil marin a pas aquesta glandula e pòt subrevire plan dins l’aiga amb de sal. En mai d’aquò, a una membrana que protegís lors uèlhs e doncas pòdon veire tan o melhor dins la mar qu’en defòra d’ela i sus lo sòl.
Los crocodils marins an un abitat grand; demòran en de flumes, de lacs e dèltas dempuèi l’oèst d’Índia en tot crosar Sri Lanka, Bangladesh, Indochina, Malàisia, Filipinas, Indonèsia, lo nòrd de l’illa de Nòva Ginèa e la còsta pus septentrionala del continent australian.
Ailà caçan tota sòrta de mamifèrs, d’autres reptils (mai que mai de sèrps o de tartugas) e encara d’ausèls. Qualcunas de las sieunas predas pòdon èsser encara màgers que lo meteis crocodil, coma lo bufle asiatic. De remembrar qu’al nòrd australian tanben son coneguts amb lo nòm d’alligator, malgrat que son pas familha.
L’ataca, totojorn per suspresa
Los crocodils marins son d’òrres carnivòrs que caçan, mai que mai, lors predas, quan son a mand de beure prèp de l’aiga. La sieuna nhacada es la pus fòrta de totes los animals terrèstres de la planeta e aquò vòl dire que, quand un crocodil marin a una preda dins la boca la sieuna sort ja es escricha. Pr’amor que dengun poirà aprés tornar a la dubrir.
Quora se debana l’ataca lo crocodil pòt capturar la preda per una pauta o lo cran. Puèi menarà la preda, encara viva, jos l’aiga, per l’aucir. E aurà de besonh virar un còp e un autre se vòl trincar la pèl e los musculs de la preda se pòt pas l’engolir d’un glop. Quora an fòrça fame, se cal, tanben pòdon minjar de carronha.
Las femes de crocodil marin, plan mai pichonas, son las responsablas de bastir una sòrta de nis ont i auràn, dejós, los uòus. Son faches d’èrba e de brancas e quand son moguts sovent per la maire an dins una temperatura plan nauta (d’efièch segon se aquela es pus nauta o pus bassa los pichons crocodils seràn totes al còp de mascles o de femes).
La mejana d’una ponduda d’uòus de crocodil marin es d’aperaquí 90 e la maire demorarà la majoritat dels temps prèp del nis per los susvelhar. Divèrsas espècias d’ausèl e de varans pòdon plan los atacar. Aprés la naissença dels pichons crocodils la maire menarà totes los joves dins la sieuna boca fins a l’aiga.
La color d’un especimèn jove es jaune amb de raias negras pertot. Sonque auand venon adultes auràn una color plan mai escura, verda, que pòt arribar a semblar negra segon l’individú. An lo ventre de color jaune o blanc. Las femes, cossí avèm ja dich, son plan mendres que los mascles e la mejana se pòt situar entre los 2,1 e los 3,5 mètres de longor e un pés abitual pròche als 500 Kg.
Malgrat que la populacion asiatica tanpauc es menaçada, es establa. En Austràlia totun (ont segon l’estat pòt encara èsser caçat) creis de mai en mai – benlèu per las gigantassas pluèjas dels darrièrs ans e una màger temperatura – e uèi se situa entre los 100.000 e los 200.000 especimèns.
Aital, e segon mai d’un cercaire, lo crocodil marin es, uèi, una espècia que s’espandís e plan. La causa principala, pasmens, seriá la gigantassa territorialitat de l’espècia. E òc, los mascles pus vielhs son tanben los màgers. Aquò balha drech al melhor territòri d’un flume. Los especimèns pus joves (e tanben mendres) pòdon pas demorar, de biais abitual, al sieu territòri mairal o encara prèp d’aquel, e son botats pels crocodils marins pus vielhs fins a la còsta e la mar. La sola frontièra que crosan pas jamai son los luòcs ont i a de fred.
Los crocodils marins an tanben un trach estonant; pòdon demorar jos l’aiga fins a doas oras. Per poder aquò far se arriba qualcun dangièr, es arrestar lor metabolisme e cambiar lo batèc del còr. E aquò es una trabalh malaisit de far.
La dièta del crocodil marin son tota sòrta d’animals; de sanglièrs, de cèrvis, de tapirs, d’orangotans, de dingos, de cangorós, d’umans, de bufles, d’elevatge uman e d’animals de companhiá mas tanben de peissum, de sèrps de mar, de tartugas, d’ausèls marins, de dogons, de raias, de peisses sèrra e tanben cèrtas espècias de làmia.
La nauta adaptacion del crocodil marin al sieu environament dempuèi una origina africana de mai de 25 milions d’ans demòra en èsser tanben un superpredator generalista. Se pòt caçar, caça. Se pòt pas demòra en estat letargic durant meses. E aital pòdon subreviure mai de temps malgrat la fauta de noiridura. Mas quan cal caçar o fan e tanben caçan de crocodils marins plan joves.
Lo mascle ven adult als 16 ans e la feme als 12. La copula se debana pendent l’epòca de pluèjas e los uòus, en Austràlia, arriban entre novembre e març. La feme, se cal, arrestarà la ponduda e esperarà fins a l’annada següenta, quand i aurà mai de noiridura.
Malgrat que i a mai de 2 o 3 personas que morisson cada an per d’atacas de crocodil marin, la taxa de mortalitat es sonque del 50%. E aquò vòl dire que sonque amb dintrar pas dins lor territòri poirà èsser sufisent per nòstra espècia per i poder conviure. D’un autre biais, la caça illegala demàra, e l’espècia poiriá desaparéisser. Val pas dire que protegir e suenhar lo màger reptil de la planeta es una obligacion morala e legala se volèm conservar l’energia.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Foto principala e 1 : CC Search/Bernie Dup
