Pas cap mamifèr african grand foguèt tan misteriós coma l’ocapi. D’efièch, foguèt pas descobèrt e puèi classificat segon lo biais scientific modèrn fins a l’an 1902. E alavetz, la demanda de n’aver un especimèn de plusors pargues zoologics de tota la planeta ne poiriá aver provocat tanben una tras que rapida extincion. Ça que la, l’ocapi demòra en çò de mai prigond de la selva del centre african e la majoritat d’expedicions enviadas pendent lo començament del sègle XX capitèron pas de lo trapar. Benlèu pr’açò uèi encara viu en aquel luenhan airal, malgrat que pro menaçat coma espècia.
Pr’amor que l’ocapi (Okapia johnstoni), una de las doas darrièras espècias de girafides de la planeta, amassa amb la girafa, a la costuma de viure sonque dins l’airal mai prigond de la selva del centre d’Africa, entre los fluvis Ituri e Uele, prèp, pasmens, de la frontièra amb Oganda. E quand l’òme blanc descobriguèt la siá existència, sonque poguèt enviar a Euròpa de pròvas realas (de pèls e de crans) balhats generosament pels pigmeus africans als òmes de sciéncia europèus.
Aquelas pèls e crans foguèron enviadas per l’òme que puèi seriá nomenat governador general britanic d’Oganda, sir Henry Johnston. E mercés a elas, l’etologia confirmèt, meses puèi, que i aviá una nòva espècia pas pichona de mamifèr apertenent a la familha dels girafides en Africa. Benlèu pr’açò l’ocapi meritèt d’èsser la darrièra espècia mamifèra granda descobèrta pels europèus, malgrat que los pigmèus ja lo coneissián dempuèi fasiá de milièrs d’annadas.
L’ocapi es un mamifèr artiodactil que pòt far fins a 150 cm fins al començament del cuòl e fins a mai de 250 cm fins al cap. Aquò, e una lenga tras que longa, ajuda aqueste bèl mamifèr a manjar de fuèlhas dels arbres de la selva que pòdon èsser fins als 3 mètres de nautor. A mai d’aquelas fuèlhas, tanben es conegut que manja de frucha, de lianas e de brancas de fòrça espècias diferentas vegetalas (mai de 100 foguèron confirmadas) e tanben de campairòls que per l’òme pòdon èsser verinoses.
Un mamifèr solitari
L’ocapi a una densitat de populacion tras que bassa, de sonque benlèu 1 especimèn per cada 2 ectaras de selva e un pauc mai, se es un mascle. Aqueste es plan territorial e sonque daissa dintrar dins lo sieu territòri a de femèlas e jamai a d’autres mascles. Per los far abandonar l’airal, devon luchar amb las siás cuèrtas mas tanben plan fòrtas còrnas e que la femèla a pas.
A mai d’aquò, e malgrat qu’uèi lo jorn contunha d’èsser un dels mamifèrs africans mens estudiats e doncas mens coneguts, òm pensa qu’en tota Africa i poirián aver aperaquí 5000 especimèns. E l’Union Africana per la Conservacion de la Natura lo classifiquèt pendent las annadas 1970 coma menaçat mas pas en dangièr d’extincion.
L’ocapi es un animal que, malgrat que se noirís bàsicament, pendent lo jorn, pòt tanben cercar de noiridura pendent qualqu’unas oras de la nuèch. Demòra en d’airals de selva situats entre 500 e 1500 mètres de nautor e es una espècia que declinèt plan pendent los darrièrs ans, pr’amor de diversas menaças, mai que mai la pèrda d’abitat per desforestacion e la creissença de vilatges umans prèp d’aquel airal reduch ont abita, a mai de l’excavacion minièra illegala.
Aqueste mamifèr es, malgrat la siá imatge d’animal pacific, tanplan fièr e brave. Lo solet predator ancian que lo cacèt dins la selva pus prigonda foguèt, franc dels pigmèus, lo leopard. Pasmens, l’ocapi dobta pas de l’atacar amb de còps de pauta se i a un pichon ocapi en dangièr. Ça que la, es un girafid tipic, car es pas gaire conegut a l’ora de far de sons (benlèu sonque quand arriba l’epòca de la reproduccion per atirar la femèla). Los pichons, totun, ne fan qualqu’unes per tanben atirar la maire.
Segon los paleontològs los primièrs girafides nasquèron en Africa pendent lo Miocèn mejan e puèi s’espandiguèron per d’autres continents coma Asia e Euròpa. Puèi, patiguèron l’extincion en fòrça airals e tornèron a demorar sonque dins lo continent african fa aperaquí entre 23 e 10 milions d’ans. Uèi l’ocapi tanben es celèbre pr’amor que, segon lo vejaire de mai d’un cercaire, seriá un fossil vivent, car en 2016 un estudi genetic demostrèt que l’ancessor de la girafa e l’ocapi auriá viscut fa aperaquí 11 milions d’ans e l’ocapi auriá demorat aital tot aquel temps e fins a uèi lo jorn.
En mai d’aquò, òm afirma uèi qu’es tanplan una espècia un pauc especiala e pas sonque pr’amor de la siá bèla fisiologia, mas tanben pr’amor de la siá conducha e comportament, car lo mascle (que demòra en de territòris de fins a 13 km2) seriá nomada, del còp que la femèla (que viu en de territòris fòrça pus pichons) o seriá pas. Pas gaires espècias mamifèras an aquela conducha.
En 2008 foguèt confirmat qu’al pargue nacional de Virunga tanben i aviá d’ocapis, a centenats de quilomètres dels sieu redusit airal de la selva d’Ituri. E, pr’amor d’aquesta bona notícia, foguèt creada la Reserva de la Natura de l’ocapi e lo Pargue Nacional de Maiko, al Còngo, per protegir mai encara aquesta polida espècia mamifèra.
Mas la guèrra que patís aquela region africana totjorn fa pensar que poiriá declinar encara mai. En 2012 un grop de braconaires ataquèt la Reserva de l’Ocapi a auciguèt sièis gardas del pargue a mai de 14 ocapis del sieu centre de noiridura.
D’un autre costat, uèi i a d’ocapis en fòrça pargues zoologics de tota la planeta dempuèi lo pargue del Bronx n’aguèt lo primièr especimèn en 1937. Cal esperar, doncas, que las nòvas leis pòscan ajudar plan a la supervivència d’una granda espècia mamífera que foguèt un total mistèri pels occidentals fins a fa de tempses recents.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
