Des tres zònes de vegetacion dera Val d’Aran, dus son, com non podie èster d’ua auta manèra, de montanha. Ei atau pr’amor qu’era Val d’Aran, aguest petit tròç d’Occitània, a fòrça territòri situat entre es 1000 e es 2000 mètres e encara mès ensús. Son terrens damb beròis bòsqui espandidi en grani territòris que balhen ara Val d’Aran ua diversitat excepcionau.
Atau, es grani bòsqui dera Val d’Aran que i a ena dusau zòna de vegetacion, tanben nomentada zòna subaupina, son granes extensions de bòsqui d’auets, de hai, de pins (des varietats ròia e nera), de tèish, e tanben d’autes tipes de conifères qu’altèrnen damb granes plapes d’auriòles.
Era extension d’aguesti bòsqui ei estonanta. Se en totau se pòt arribar parlar de mès de 65.000 ectarees de bòsc, cau precisar que quauqu’uns d’aguesti an ua superfícia que pòt èster situada entre es 1.000 e es 3.000 ectarees. En aguesti beròis bòsqui poden èster trapadi exemplars nadius d’auet e de hai que poden arténher enquias 25 e 30 mètres de nautada e 1,80 mètres de diamètre.
Es bòsqui dera Val d’Aran an estat tradicionauments ua proprietat comunau, çò ei de toti, pr’amor qu’es diuèrsi pòbles dera val e es sòns abitants auien tostemps eth dret de poder auer lenha entà n’auer husta. Temps mès recenti an vist com aguest tipe d’operacions èren hètes per contramèstres de montes nomentats pes diferentes institucions governamentaus dera Val.
Boni rendiments
Pr’amor d’aguesti bòsqui, era Val a auut tostemps boni rendiments economics. Un exemple ne serie eth vilatge de Vilamòs, qu’arribèc a trèir enquia 7.000 pessetes (un pòc mès de 50 euros aué) dera husta qu’auien des bòsqui aperaquí eth començament deth sègle XX – ua quantitat pro considerabla ena epòca-.
Es leis naturaus confirmen que, damb mès nautada i an mens arbes. E açò ei tanben çò que se passe en aguesti bòsqui dera Val d’Aran. Damb era nautada er arberatge ei mès e mès clar e pròp dera tresau zòna de vegetacion o zòna de pin nere enquia es 1.500 e 2.400 mètres. Mès en naut solament i demoren es soms immortaus dera Val d’Aran.
Era Redaccion*
Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita
*Era Val d’Aran, de Juli Soler i Santaló, Editoriau Institut d’Estudis Ilerdencs, 1988.
