ER UNIVÈRS (30) : ERA FIN DERA UMANITAT (e 2)

Eth potenciau uman entà provocar ua extincion massiua dera umanitat ei mès que diuèrs. Includís era guèrra nucleara, atacs gigants damb armes biologiques, eth collapse ecologic, es IA, era nanotecnologia, es catastròfes que poden arribar dempús d’ua vaccinacion generau, suberpopulacion, hame e set a nivèu globau, engenharia genetica, pandemies o eth declin dera espècia pr’amor qu’es umans decidissen non auer mès hilhs.

Segontes es expèrts, es causes antropogeniques – çò ei qu’apertenen as umans – son majors qu’es causes naturaus se parlam d’ua possibla extincion dera espècia umana. E açò ei estat demostrat damb ua sciéncia com es matematiques. Mès pensar-i ei un hèt negatiu entàs umans e 99% des madeishi non vòlen pensar-i pr’amor que toti auem era capacitat de desbrembar es hèts negatius des nòstes vides. Qu’ei ua arma qu’auem com espècia entà subervíuer. Mès qu’açò serà, plan que òc, çò que poirie provocar tanben aguesta madeisha fin. Pr’amor que non volem pensar-i. Ne cercar solucions.

Estadisticaments es causes naturaus que poirien provocar era extincion dera umanitat son sonque d’ua entre 87.000. Ja auem suberviscut com espècia ath long de mès de 300.000 annades, segontes es darrèrs descorbiments paleoantropologics. E açò vò díder qu’auem guanhat era guèrra contra era natura ja hè fòrça temps. E çò que i a ath torn nòste, en principi, non pòt provocar era nòsta fin.

A nivèu uman, totun, es resultes son fòrça diferentes. Sonque auem suberviscut 75 annades ena edat nucleara. Segontes Carl Sagan, açò compòrte víuer ena edat qu’era umanitat patiguec mès perilhs sense sabe’c. E açò pr’amor qu’eth perilh mès gran, eth risc mès gran entara umanitat, aué, ei era pròpria umanitat.

En 2008 er Institut peth Futur dera Umanitat e dempús d’annades d’estudi situèc, damb era ajuda des estadistiques, enquia un 19% eth risc dera umanitat d’escandir-se abans dera annada 2100. Es causes mès nautes serien era nanotecnologia molleculara (5%), es IA damb ua superintelligéncia – qu’encara non son arribades mès qu’ac haràn lèu – (5%), es guèrres globaus (un 4%), ua pandemia mondiau (2%) e era guèrra nucleara (1%).

Aguest, totun, non ei eth solet estudi hèt per scientifics entà sajar de preveir se pòt arribar era extincion entara umanitat e quan. Segontes Richard Gott açò poirie passar en 95% des casi es pròplèus milions d’annades, deth còp qu’entà John Leslie açò serie atau en 30%  en es pròplèus cinc sègles coma maxim. Eth pejor resultat siguec er autrejat per estudi deth cercaire Martin Rees, que concludic qu’eth risc arribarie ath 50% pendent eth madeish sègle XXIau.

Ua pensada positiua

Pensar ena suberviuença dera nòsta espècia non vò díder pensar ena umanitat totau. Sonque un petit grop d’umans que podesse contunhar endavant dehòra dera planeta poirie comportar aguesta suberviuença. Non cau díder es problèmes de tota sòrta que patís era umanitat e era planeta enes nòsti tempsi. Que provòquen crisis un còp e aute e hèn a pensar en çò de pejor. Encara en 2010 eth scientific australian Frank Fenner afirmèc qu’era umanitat (com la coneishem aué) serie escandida abans des pròplèus 100 annades pr’amor dera superpopulacion, era degradacion environamentau o eth cambiament climatic. Encara en 2020 era revista scientifica online Scientific Reports publicaue un estudi que confirmaue qu’era desforestacion e era fin des resorces serie çò que provocarie era fin dera nòsta civilizacion en es pròplèus 20 a 40 annades. I auie un percentatge de suberviuença que non ère mès naut deth 10%.

Maugrat toti aqueri scenaris ath còp negatius e realistes – bèth un diguec qu’un pessimista non ei arren mès qu’un realista – i a d’auti estudis qu’afirmen que, se sabem hèr ben es causes, es escadences de subervíuer entàs umans pòden arribar enquiath 70% pendent es pròplèus cinc sègles. Mès que cau saber hèr ben es causes. E ua d’aguestes ei era exploracion espaciau e era conquista d’aumens era Lua o Mart entà poder contunhar endauant.

Es prediccions mès positives parlen d’ua umanitat qu’ena annada 2100 aurà mès de 10.000 milions d’abitants ena Tèrra. Non cau díder que non i a pro resorces entà alimentar era umanitat. De hèt, en 2021 un estudi afirmaue qu’es resorces dera planeta ja auien passat eth sòn limit e donques, que des dera annada 2021 sonque podem demorar çò de pejor.

Se auem superat era crisi dera capa d’ozon – dilhèu en darrèr moment – ei segur que tanben podem superar era crisi environamentau pr’amor des emissions de CO2 ena atmosfèra. Maugrat qu’aguest problèma ei fòrça mès complèx qu’er aute e que cau hè’c d’ua manèra fòrça mès rapida. Pr’amor que cau cambiar ja, e drasticament, es nòstes hònts d’energia (serà er idrogèn era nòsta sauvacion ?). Mes quan eth nomentat prumèr Mon ac aurà hèt, dilhèu abans de 2030, ac harà tanben eth nomentat tresau mon ? Poden hè’c sense grèus crisis sociaus ?

Per çò que tanh ath cambiament climatic ; se toti es condicionants s’acaben, eth clima contunharà damb eth sòn cambiament pr’amor que ja ei tard. E contunharà de hè’c enquia, aumens, era annada 2100. Mès ei possible d’artenhec. Un aute tema ei se era umanitat volerà víuer en una planeta qu’ei mès un desèrt que non auta causa. Subertot se sabem qu’abans non auie estat atau.

Dilhèu açò serà çò que provocarà mès era hujuda d’ua part dera umanitat entada autes planetes. Era demora de trapar un dia eth paradís perdut que siguec era nòsta anciana planeta poirie provocar un cambiament de pensada de fòrça persones en eth futur pròplèu. Açò mèsalèu que non ua catastròfa environamentau, que tanben, perqué non, tanben poirie passar.

Es antropològs diden ara que quan era nòsta espècia arribèc ath continent europèu sonque èren apuprètz 1.500 persones. Aué i a mès de 500 milions d’abitants en Euròpa. Mès de 2.000 en Asia. E sonque açò ja ei era rason entà sajar de conquistar era pròplèu planeta e sajar d’i subervíuer.

Era conquista der espaci ei encara aué un sòmi. Que pòc a pòc ven mès e mès reau. Mès que bèth un dia es pròplèus generacions poirien capitar. Diguec encara en 1963 Kennedy qu’es umans arribarien un dia ara Lua non perqué ac volien hèr mès perqué podien hè’c. Aué era tecnologia qu’auem permet auer umans en estacions espaciaus e lèu i poirie auer ua basa ena Lua. Non perqué podem hè’c com diguec Kennedy hè mès de 50 annades, mès perqué aué ja ei era nòsta obligacion. Sens açò eth nòste futur ei fòrça, fòrça escur.

Era Redaccion

Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita