LAS LUNAS DE MART SERIÁN DE TRÒCES D’AQUELA PLANETA
La teoria astronomica confirmava fins a uèi lo jorn que las doas lunas de Mart, Fòbos e Deimos serián de meteòrs capturats per la planeta roja. Totun, una nòva ipotèsi s’espandís de mai en mai entre la comunautat scientifica: aqueles serián de tròces de la quita planeta roja expulsats a l’exterior après un grand truc de la planeta quora se formava.
Aquela ipotèsi – pr’amor qu’es pas demostrada – es ara estada publicada dins una revista de la britanica Societat Astronomica Reala, e suggerís que la luna interiora de la planeta roja Fòbos mas tanben sa luna exteriora Deimos, serián la resulta d’un truc traumatic entre Mart e un autre còrs celestial a l’epòca mai anciana de la formacion de nòstre sistèma solar. Aital, per se formar aurián seguit lo meteis procès que nòstra pròpria luna.
“Totes afirman que Mart seriá estada formada en tot seguir un procès parièr al de la Tèrra – çò diguèt Bard Hansen, astrofisician a l’Universitat de Califòrnia a Los Angeles-. S’es aital, perqué las lunas de la planeta roja se pòdon pas èsser formadas de manièra identica?
De caracteristicas desparièras
Una de las rasons que los scientifics defendon per parlar de procèsses diferents son las talhas de Fòbos, Deimos e la Luna. Aquesta es fins a 1000 còps mai granda qu’aqueles. Per tant s’es totjorn dich que son de meteòrs capturats per l’orbita de Mart. A mai, an una forma irregulara –e pas totalament redonda– e lor color es mai pròcha de la d’autres asteroïdes de la cencha de Belt que non pas de la d’una luna vertadièra. Malgrat aquò, lor orbita es de tot en tot redonda a l’entorn de Mart coma fa la Luna.
Aital, la dicotomia entre l’aparéncia e l’orbita a devesit la comunautat scientifica. Hansen e d’autres afirman que se formèron per mejan d’un truc. Per o defendre Hansen confirma qu’a estudiat d’autres sistèmas solars pendant mai d’un an e que l’espaci exterior es plan mai actiu que çò que se pòt pensar.
Mas aquel scenari es plan desparièr del tradicional que soslinha l’atraccion serena e tranquilla de pichonas planetas de part de planetas mai grandas. Mas que i a un grop de planetas que se formèron pas aital. Lor formacion foguèt nautament violenta.
“Fòrça scientifics pensan que i a normalament dins l’espaci una distribucion de la massa – çò diguèt Hansen– e que las planetas bolegan gaire. Totun, l’estudi de las exoplanetas exterioras demòstra que lo sistèma de creacion de las planetas es plan mai dinamic e actiu”.
Hansen creèt aquela ipotèsi en l’an 2009 e dempuèi alavetz i a de mai en mai de scientifics que la defendon. Segon el, l’origina del sistèma solar seriá una zòna pròcha de l’orbita actuala de la Tèrra amb totas las protoplanetas amassa. D’ailà seriá estat lançat Mart e las autras planetas vèrs l’exterior.
“Es l’idèa gravitacionala que la defend uèi la NASA – çò confirmèt Hansen– . Dos objèctes son l’un prèp de l’autre e alara i a una deflexion”. Un còp arribada al luòc ont es ara, la planeta roja seriá estada formada per un embrion planetari amb un desen de la massa de la Tèrra e Vènus. E alara un autre objècte celestial truquèt Mart e se formèron las doas lunas.
Per o demostrar, Hansen faguèt 60 simulacions e d’aquestas 22 confirmèron l’ipotèsi de la creacion de las lunas a travèrs d’un truc. Alara, qui a rason ? Cossí se formèron Fòbos e Deimos ? Per mejan d’una captura o d’un truc? Amb la nòva ipotèsi Fòbos e Deimos se serián formats pendent los primièrs 10 milions d’ans de la formacion de Mart, çò es 100 milions d’ans abans que çò que sosten la teoria actuala. E las autras resultas de las simulacions tanplan an balhat d’autres scenaris possibles. Mas segon Hansen “ i a de mai en mai d’evidéncias que demòstran que las lunas de Mart se formèron aital e pas coma avèm pensat fins ara”.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion.
