Home SCIÉNCIA UN PARASIT PROVÒQUE QUE LO LOP SEJA DIRIGENT DETH SÒN GROP
UN PARASIT PROVÒQUE QUE LO LOP SEJA DIRIGENT DETH SÒN GROP
0

UN PARASIT PROVÒQUE QUE LO LOP SEJA DIRIGENT DETH SÒN GROP

0

Toxoplasma gondii ei a viatges nomentat eth parasit deth “control mentau”, pr’amor que pòt infectar eth cervèth des animaus e alterar eth sòn comportament d’ua manera grèva. Ara, es investigadors an descorbit qu’es lops infectadi pr’aguest parasit se’n poden beneficiar: ua infeccion damb Toxoplasma hè qu’es lops siguen mès valents e açò pòt provocar, fin finau, que sejan o ben es caps nàus deth grop o ben era sua huguda a d’auti environaments entà cercar poder reprodusir-se melhor

Bèri lops de Yellowstone èren infectadi.

Gondii ei un parasit unicelular nomada que se reprodusís en gats e auti felins. Es gats infectadi excreten es sues femtes damb aguest parasit, que pòt subervíuer ben dempús en environament. Se pense que dilhèu ua de cada quate persones ena planeta ei infectada per aguest parasit. Provòque problèmes pendent eth prenh des femnes que poden finir en avortaments espontanèus.

Hè temps que se sap qu’es rosegaires infectadi damb Toxoplasma pèrden era pòur as predadori. En cervèth aumenten era dopamina e era testosterona, en tot aumentar era audacia e víer donques animaus força mès valenti. “Son parasits qu’utilizen un control mentau o dera personalitat que les ajude a complir eth sòn cicle de vida”, çò diguèc Jaap de Roode, biològ dera Universitat d’Emory, mès que non participèc en er estudi. “E açò provòque cèrtes consequéncies qu’abans non auiem pensat”.

En 2016, investigadors de Gabon descorbiren qu’es chimpanzés en captivitat infectadi damb Toxoplasma perdèren era sua pòur ara orina de leopard. En 2021 encara, ua auta còla descriuec coma es cadèths d’ièna infectadi damb Toxoplasma en Kenya s’apròpen mès as leons, e açò les hè mès propensi  a morir.

Los lops de Yellowstone infectadi

Quan es investigadors saberen hè annades que bèri lops deth Parc Nacionau de Yellowstone èren infectadi damb Toxoplasma, comencèc un nàu estudi sus aguesti animaus entà ensajar de descorbir se aguest paràsit tanben afectaue es costums des lops. Ua còla de cercaires estudièren pendent 26 ans es lops d’aqueth parc. Tanben analizèren diuèrses donades sus pumes e trapèren qu’es lops que se trapauen en zònes damb fòrça pumes èren mès propensi a víer infectadi damb Toxoplasma. Mès era causa encara ei desconeishuda.

Aqueri lops poirien influir en d’auti lops.

Dempús d’estudiar aqueres donades es cercaires descorbiren qu’es lops infectadi auien ua tendència major a venir es dirigents des grops de lops on viuien. E tanben auien mès tendència a abandonar eth sòn grop mairau mès joens. “Pòt auer-i bèri casi en es quaus aqueri lops se’n van mès luenh pr’amor d’açò, çò diguec Cassidy”. “Sabem qu’era infeccion pòt cambiar eth comportament des animaus, mès açò ei fòrça difícil de poder demostrar en estat sauvatge. Çò afirmèc Meggan Craft, dera Universitat de Minnesota”.

Mès aguesta audacia en es lops tanben provòque mès risqui. Mès accidents damb coches o venir caçat mès soent pr’amor qu’abadonen eth sòn territori. “Abandonar eth sòn territori ei ua des pejors causes que pòt hèr un lop, çò apondèc Cassidy. Pr’açò pensam qu’es risqui son majors qu’es beneficis e donques venir infectat damb aguest parasit ei fòrça perilhós entà aqueri predators”.

Atau, es lops que dirigissen eth grop de lops poirien tanben influir en d’auti lops non infectadi. Pr’amor qu’aguesti poden imitar es lops mès valenti e pérder era pòur as pumes, per exemple. A mès d’açò cau tanben ara determinar ce perqué es pumes tanben son infectadi per aguest parasit: ena darrera edat glaciar i auien grani leons des caunes en America deth Nòrd que poirien, segontes es cercaires, auer depredat aqueri lops infectadi. Ei donques un sistema d’infeccions parasitàries que non a gessuda finau, çò digueren es scientifics.

Era Redaccion

 

Christian Andreu Nasquèt a Barcelona en 1972, estudièt jornalisme a l’Universitat Autonòma de Barcelona e son especialitat es la politica internacionala. Parla uech lengas dont l'occitan. A publicat lo libre Art i Lletres a Horta-Guinardó e a collaborat totjorn amb de jornals catalans, bascos e occitans coma La Veu del carrer, El Punt, Egin, A vòste e Jornalet. Es maridat, a dos enfants, Jana e Roger, e demòra a Reus.