TECNOLOGIA LINGÜISTICA

Uèi es lo Jorn Internacional del la Lenga Mairala. I aurà d’eveniments per tota la planeta e totes los continents. Ongan la tematica prepausada es cossí restacar la tecnologia actuala amb l’ensenhament de las lengas. Aquò es aital pr’amor que Nacions Unidas considèra que la tecnologia del sègle XXI poiriá èsser clau a l’ora de salvar mai d’una lenga de l’extincion. De soslinhar que Sapiéncia ja fa fòrça temps que tanben afirma que la tecnologia ne poiriá èsser fondamentala, mai que mai amb d’Internet.

Per ansin, la tematica causida per l’ONU per rebrembar lo Jorn Internacional de la Lenga Mairala, lo 22 de febrièr de 2022 foguèt l’usatge de la la tecnologia per aprenen mai d’una lenga al còp, çò es l’educacion multilingüa. E a totes los debats ont òm poiriá escotar cossí usar e utilizar la tecnologia actuala per avançar a l’ora d’ensenhar mai d’una lenga e tanben protegir e ajudar mai encara la nòstra lenga mairala.

 La tecnologia lingüistica en 2022

 Segon los darrièrs estudis la tecnologia d’uèi lo jorn pòt accelerar e plan l’esfòrça que fa cada personas a l’ora d’assajar d’aprene una lenga qu’es pas la sieuna. E tanben pòt reforçar la coneissença qu’òm pòt aver de la sieuna lenga mairala. D’efièch, la tecnologia lingüistica (çò es tanben per aprenen de lengas) actuala seriá una fònt de coneissença e sapiéncia justa e parièra per totes. Mas per aquò poder far cal seguir de principis basics universals coma l’inclusion e l’egalitat.

Una espròva que aquò pòt èsser fach se debanèt fa pas gaire, pendent la pandemia de COVID-19 que i aguèt a la planeta entre las annadas 2019 e 2022; a fòrça païses i aguèron de nòvas tecnologias usadas pels ciutadanas de plusors païses ont calguèt contunhar lo trabalh o encara lo curs escolar e aquelas tecnologias demostrèron e plan que ia fòrça solucions que pòdon èsser utilizadas pels parlaires de lengas mairalas de las nomentadas minoritats lingüisticas (pr’amor que parlaire de lengas mairalas o sèm totes) per defensar e espandir la coneissença d’aquelas lengas e, aital, las protegir melhor.

Pasmens, que tanben i aguèron dècas cas i aguèt fòrça mainatges qu’aguèron pas tot çò de besonh per poder contunhar l’escòla. E aquò es un prètzfach que l’ONU vòl soslinhar per demandar a totes los govèrns e estats de la planeta que cal far un esfòrç encara màger se òm vòl vertadierament ajudar las lengas mairalas de minoritats nacionalas. Cal far mai aisit l’accés a Internet pels luòcs pus isolats e luenhans, cal adaptar la tematica a totes e tanben far un esfòrça a l’ora de seguir los corses. E, sustot, cal una diversitat lingüistica màger dins Internet amb d’otís e programacion en de lengas minoritàrias que demostrariá plan que la diversitat lingüistica de la planeta es pus complèxa de çò mòstra als libres. E aquò se pòt far plan amb Internet.

L’usatge de la tecnologia per aprene divèrsas lengas serà clau ongan car òm vòl tanben rebrembar cossí pòt òm far un esfòrça màger a l’ora de ganhar aqueles reptes e cossí far mai encara per ajudar las lengas mairalas (que, sovent, son pas las oficialas). Òm a la tòca de parlar amb mai prigondor de l’educacion multilingüe, e cossí desvolopar una educacion de qualitat per totes. E totes vòl dire totes. Pr’açò i aurà divèrsas amassadas virtualas a divèrses estats de la planeta. Uèi meteis que n’i aurà als Estats Units, a Belgica, a Soïssa e a l’estat francés.

Per ansin, divèrses representants de l’UNESCO parlaràn sus tecnologia e lengas als Estats Units. Òm poirà veire aquelas tròbas virtualas a travèrs de WebTV. A Belgica òm vòl debat sus lo flamenc, dialècte de l’olandés e d’autras lengas mairalas. A Soïssa, la tematica es “Causís la tieuna lenga“ e se debanarà virtualament dempuèi la Biblioteca de l’ONU a Ginebra. Fin finala, a l’estat francés e dempuèi París òm a la tòca de parlar tanben sus cossí ensenhar a ajudar a aprene d’autras lengas amb Internet e d’autras tecnologias actualas.

De lengas indigènas

Val pas dire que lo Jorn Internacional de las Lengas mairalas es tanben plan important en d’autres continents. A America i auràn tanben divèrsas conferéncias digitalas en de païses amb una fòrta preséncia indigèna pr’amor de l’importància actuala d’aquelas lengas. Un d’aqueles païses serà Peró ailà òm vòl rebrembar las lengas parladas pels indigènas e cossí pòt òm las ajudar a subreviure. I aurà d’eveniments restacats al long de tota la setmana. De rebrembar que, segon l’ONU e l’UNESCO de las mai de 6 000 lengas parladas uèi lo jorn per l’umanitat, mai del 43 % de las meteissas son en dangièr d’extincion pròche e doncas cal far un esfòrça entre totes per assajar de las conéisser e parlar.

Lo Jorn internacional de la Lenga Mairala foguèt declarat aital per l’UNESCO en 1999 car pendent la fin del sègle XX e lo començament del sègle XXI i a de mai en mai lengas que patisson l’extincion; òm mesurèt qu’aperaquí cada doas setmanas lo mond patís la fin d’una autra lenga e qu’aquò es un fach lingüistic social que jamai abans d’èra debanat a la planeta. E d’organismes internacionals coma l’UNESCO creson que, amb la tecnologia actuala òm poiriá arrestar aquel procés.

Segon l’UNESCO la mòrt d’una lenga de biais setmanièr tanben es la fin del patrimòni cultural e intellectual de tota una nacion, de tota una comunautat de parlaires. E lo nombre de parlaires seriá pas importanta car totas, absolutament totas las lengas de la planeta son parièras e demòstran cossí pòt veire la vida e l’univèrs aquela comunautat lingüistica. E per aquò cal defensar e salvar a mai d’espandir la coneissença de totas las lengas parladas pels umans.

Per poder aquò far e plan cal de’n primièr trincar la mentalitat e lo biais qu’an los estats uèi amb las nomentadas lengas oficialas segon d’estudis recents sonque son usadas aperaquí 100 lengas a la planeta de biais oficial per la comunicacion intèrna e externa. Mas a la Tèrra i a encara aperaquí 6 000 lengas.

Que poiràn plan èsser usadas dins lo mond digital. “Una societat multilingüa e multiculturala sonque pòt èsser nomentada aital quora pòt conservar e ajudar a transmetre la coneissença de la cultura tradicionala d’un biais permanent. E pr’açò far cal ensenhar e utilizar totas las lengas, tanben aquelas amb mens parlaires. Se non es pas una societat vertadierament multiculturala, çò confirmèt l’ONU”.

La Redaccion