Home ISTÒRIA SERGI GRAU: “LA SOCIETAT MEDIEVALA ÈRA PAS TAN ESTATICA NI TAN ESCURA COMA NOS FIGURAM”
SERGI GRAU: “LA SOCIETAT MEDIEVALA ÈRA PAS TAN ESTATICA NI TAN ESCURA COMA NOS FIGURAM”
0

SERGI GRAU: “LA SOCIETAT MEDIEVALA ÈRA PAS TAN ESTATICA NI TAN ESCURA COMA NOS FIGURAM”

0

Sergi Grau a escrich una granda varietat d’articles e a ofrit de multiplas conferéncias suls Bones Òmes e d’autras eretgias medievalas coma los Valdeses o los Ussitas, e es un grand especialista en la figura del mètge Arnau de Vilanova. Recebèt lo Prèmi de Filosofia Joaquim Carreras i Artau autrejat per l’Institut d’Estudis Catalans l’an 2017 per “Las transformacions d’Aristotil. Filosofia naturala e medecina a Montpelhièr. Lo cas d’Arnau de Vilanova”. Fa partida de la Fundació Centre Internacional de Música Antiga.

Redaccion.- Coma arribères als Bones Òmes? 

Sergi Grau.- Totjorn m’an agradat los personatges qu’èran dins la frontièra e dels quales se creava una legenda, amb un fons un pauc esoteric e una vision benlèu romantica. Quand ieu comencèri a estudiar, me n’avisava que dispausàvem pas de pro recèrca en determinats aspèctes suls Bones Òmes, a diferéncia d’ara, malgrat bones trabalhs coma los de Jordi Ventura. Vesiá un espaci pas cobèrt encara.

R.- As escrich tres libres sul catarisme: “Cátaros e Inquisición en los reinos hispánicos (siglos XII-XIV)” (en castelhan), “La invenció dels càtars. La veritable història dels Bons Homes a Catalunya” (en catalan) e “L’herètica pravitat a la Corona d’Aragó. Documents sobre càtars, valdesos i altres heretgies (1155-1324)” (en catalan). En lo segond “La invenció dels càtars”, poiriam pensar que dobtes del movement dels Bones Òmes?

S.G.- Ieu cerqui de títols atractius e amb fòrça. En aquel libre sosqui sus las representacions literàrias del catarisme a travèrs dels documents. Lo tèrme “invencion” l’utilizi en lo sens de bastiment, justament d’aquelas representacions.

R.- “L’herètica pravitat a la Corona d’Aragó” amb Stefano Cingolani e Eduard Berga. Tota una òbra monumentala. Cossí sorgiguèt l’idèa de publicar una òbra d’aquela portada? Perqué aquelas datas en concrèt?

S.G.- Aquel libre es un recuèlh de tota la documentacion coneguda sul catarisme e d’autres dissidents a la Corona d’Aragon, coma una culminacion de los mieus trabalhs començats fòrça ans enrè. Avèm trabalhat lo movement dels Bones Òmes dempuèi la realitat dels documents, en nos aluenhant del romanticisme abitual. Podèm observar tanben una evolucion dempuèi lo primièr libre fins al darrièr amb correccions, cambiaments d’opinion… Per exemple, nos sèm trobats que qualque traduccion pas s’ajustava al tèxt dels documents originales.

Lo marc cronologic d’aquel libre va dempuèi l’an 1155, moment que se celebrèt lo primièr Concili a Lhèida destinat a eradicar la preséncia dels Bones Òmes, fins l’an 1324, quand foguèron tractats los darrièrs catars, del cercle de Guilhèm de Belibasta.

R.- Los Bones Òmes serián benlèu los primièrs vegetarians, los primièrs feministas, los primièrs ecologistas…?

S.G.- Vertadièrament, los Bones Òmes èran pas tan innovadors coma nos pensam. Qualques unas de las siás practicas existissián ja dempuèi fasiá de tempses ancians en las primièras comunitats o en qualques congregacions crestianas, mas la diferéncia es qu’eles las vòlon far conéisser a l’ensems de la siá societat, e aiçò es çò de mès d’innovador. Per exemple, lo “consolamentum” recupèra l’imposicion de las mans qu’apareissiá ja en los tèxtes biblics coma una sòrta de bateg.

L’imposicion de mans la practicava tanben en la meteissa epòca dels Bones Òmes la Glèisa en determinats rituales, mas eles donavan un significat mai prigond e autentic. O la praubesa e l’austeritat que vivián existissiá ja en autras comunitats crestianas anterioras.

R.- En un article fa d’ans disiás ”Lo catarisme sabèt donar responsa a una societat en plen cambiament que la Glèisa catolica poguèt pas ofrir. D’aicí la siá rapida expansion”. Mantenes aquela idèa?

S.G.- Totalament. La societat medievala èra pas tan estatica ni tan escura coma nos figuram. Avèm expansion, creissement de las vilas e de l’economia… La Glèisa aviá una estructura feudala de poder. La societat evolucionava e la meteissa Glèisa inicièt una sèria de proposicions de reformas amb l’Òrdre dels Dominics o la Reforma Gregoriana, mas pòdon pas salvar la situacion perque l’estament eclesiastic se tròba en un marc barrat.

En fach, lo pròpri bastiment de l’ortodoxia religiosa e d’un discors oficial pòrta implicitament a l’aparicion de l’eterodoxia. Ja empuèi los sieus inicis, la Glèisa aguèt de grops dissidents, coma los gnostics.

R.- As escrich fòrça articles sus Arnau de Vilanova, fòrça en lo ligant sovent a Aristotil. La tiá tèsi s’intitulèt “La recepció d’Aristòtil en la medicina d’Arnau de Vilanova. Estudi de les citacions i anàlisi dels continguts en l’obra mèdica autèntica” (en catalan). Qué t’atraguèt cap a la figura d’Arnau de Vilanova?

S.G.- Es un personatge sus qui se bastiguèt tota una legenda d’alquimista, amb una pensada religiosa que fregava l’eterodoxia e me sentiguèri atrach per la siá filosofia medica. Arnau de Vilanova incorporava la filosofia naturala d’Aristotil a las coneissenças medicas. A las universitats del sègle XIII la medecina venguèt una disciplina autonòma e desparièra, ont los estudiants lor caliá corsar cinc ans e dos mai de practicas preferentament en una autra universitat e quand culminavan los estudis, recebián una licéncia per exercir.

La filosofia naturala establís las basas filosoficas per l’estudi teoric de la natura. A partir d’aicí s’establís una filosofia medica teorica, amb ipotèsis per demostrar, en seguint unes paramètres aristotelics, doncas que fins alavetz la medecina èra estat preferentament practica e exercida per personas sens titolacion. D’autra banda, Arnau de Vilanova foguèt pas tan innovador cossí d’autres mètges coma Paracelse, mas la siá òbra aguèt una granda repercussion.

R.- Arnau de Vilanova demorèt en Montpelhièr e foguèt aital ligat dins las tèrras occitanas.

S.G.- Foguèt professor de Medecina a l’Universitat de Montpelhièr e foguèt benlèu la siá estapa mai establa. Mas foguèt vertadièrament fòrça nomada, visquèt dins fòrça vilas. Pensam que foguèt lo principal mètge de l’Edat Mejana latina, mètge de reis, Papas… Intervenguèt activament en la creacion del Plan d’Estudis de Medecina de l’Universitat de Montpelhièr mercés a una disposicion del Papa, en establint coma basa l’òbra de Galen, e aquel modèl se mantenguèt pendent sègles.

R.- Foguèt acusada d’alquimista e cabalista. Quina es la tiá opinion?

S.G.- Arnau de Vilanova escriguèt pas res d’alquimia. La legenda foguèt creada ras de la cremason de las siás òbras religiosas de la part de l’Inquisicion a Tarragona e la siá posteriora mòrt. En fach, lo còrpus alquimic “pseudo-arnaldian” que li atribuiguèron, foguèt fòrça important e influent a la Corona d’Aragon e a la rèsta d’Euròpa pendent la Renaissença perque aquela alquimia es ligada a la recèrca d’un elixir qu’agissiá coma un medicament universal.

R.- Que se basa la tiá participacion en la Fundació Centre Internacional de Música Antiga?

S.G.- Pòrti dètz ans a la Fundació, dirigida artisticament per Jordi Savall. Ieu me n’encargui del desvolopament de las relacions institucionalas, lo desvolopament de projèctes amb las institucions, e en sostenent e aconselhant sul marc istoric, lo material bibliografic e los tèxtes que recitam als concèrts. En definitiva, lo mieu prètzfach es facilitar la recèrca istorica perque lo Jordi Savall pòsca desvolopar mai facilament los projèctes musicales.

R.- Quines son los tieus projèctes de futur, Sergi?

S.G.- Ai en projècte un nòu libre qu’es centrat en questions de l’alquimia dempuèi l’Edat Mejana fins al sègle XIX. Tradicionalament, l’image dels alquimistas èra la d’un fòl barrat en un laboratòri per cercar la pèira filosofala amb un prètzfach qu’èra totalament aluenhada de la sciéncia. L’idèa es separar la vertat de la legenda sus aquel mond mejançant lo testimòni de divèrses mètges e scientifics que d’una manièra o d’autra son ligats a l’alquímia, com lo meteis Arnau de Vilanova, Paracelse, Isaac Newton o Robert Boyle, justament per far avançar los estudis scientifics.

L’alquimia foguèt descreditada dempuèi lo sègle XVIII e exclusa dels ambients academics. Mas fins aquel moment, l’alquimia participèt activament a la Revolucion scientifica coma una disciplina del domeni de la filosofia naturala qu’estudiava e manipulava la natura. S’agís, doncas, de reinterpretar l’aportacion d’aqueles personatges en lo marc de l’istòria de la sciéncia.

R.- A travèrs de l’òbra d’en Sergi Grau, òm pòt s’endintrar en aspèctes fòrça interessantes de l’Edat Mejana cossí, entre d’autres, los Bones Òmes o la figura d’Arnau de Vilanova.

L’entrevista tota la trobarètz dins Territòri de Catars, lo primièr numeric en linha de lenga occitana sus lo catarisme, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion.

Una entrevista de Francesc Sangar*

*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.

Christian Andreu Nasquèt a Barcelona en 1972, estudièt jornalisme a l’Universitat Autonòma de Barcelona e son especialitat es la politica internacionala. Parla uech lengas dont l'occitan. A publicat lo libre Art i Lletres a Horta-Guinardó e a collaborat totjorn amb de jornals catalans, bascos e occitans coma La Veu del carrer, El Punt, Egin, A vòste e Jornalet. Es maridat, a dos enfants, Jana e Roger, e demòra a Reus.