QUÉ PASSÈC ABANS DETH BIG BANG ?
Quin poirie èster eth descorbiment mès important d’aguest sègle XXIau ? Segontes fòrça scientifics, com Avi Loeb, dera Universitat d’Harvard, serie poder trapar ua teoria qu’unifiquèsse era relativitat generau d’Einstein e era dera mecanica quantica. Solament atau, çò diden es cercaires, se poirie explicar ben ce com fonciona er Univèrs.
Quan Albert Einstein sajèt d’unificar era gravitat de Newton damb era relativitat especiau pensèc en ua naua teoria on era gravitat se manifestèsse a trauèrs dera corvatura der espaci-temps. E maugrat que siguec un succés ena sua epòca, non podec unificar era relativitat generau damb era mecanica quantica pr’amor dera realitat. D’un aute costat, es teorics dera teoria des còrdes tanpòc podèren explicar ce perqué i a ua singularitat en Big Bang o encara ce perqué i horats negres en espaci.
Ja hè mès de 100 annades
Era mecanica quantica sigues descurbida ara hè un sègle. Encara aué non ei fòrça comprenuda. Çò de madeish se passe damb era gravitat quantica. E donques que cau encara cercar com hèr un experiment entà poder auançar vèrs una teoria unica dera gravitat quantica. Era question donques ei, se pòt açò hèr ?
Segontes eth modèl standard actuau dera fisica de particules calie esperar a auer es efèctes dera gravitat quantica ena energia de Planck, 19 còps major ara energia dera massa deth proton quan non se mò. Malerosament tanben es rais espaciaus damb mès energia demòran cuèrts per un factor de 100 milions, comparadi damb era energia de Planck. E es singularitats des horats neres deurien èster cambiades per ua auta causa ena gravitat quantica. Mès açò hèr qu’ei fòrça perilhós entàs cercaires, pr’amor que poirie implicar ua marèa gigantassa gravitatòria.
Erosaments se pòden hèr d’autes experiments. Eth coneishement dera gravitat quantica pòt èster ligat damb era natura dera energia escura que provòque er espandiment der Univèrs. Aguesta densitat energetica deth ued ei encara 123 còps menor qu’era densitat dera energia de Planck. E se pòt crear eth ued en laboratòri o mesurar era sua evolucion coma hèn es cercaires deth DESI internacionau.
Un aute metòde poirie èster trapar en fonz des gravitons espaciaus quan an ua temperatura inferior ath grad Kelvin. Aguest fonz de gravitons ei semblable ath fonz cosmic d’un microones. Es cercaires i trabalhen. Se eth cambiament dera gravitat auèsse era sua origina ena gravitat quantica era energia escura non existirie.
E se er Univèrs auèsse auut petiti horats negres damb ua massa semblabla ara des meteòrs e açò pòt èster descorbit en Sistèma solar, se poirie sajar de trapar es efèctes dera gravitat quantica. Son solament bèri uns camins entà trapar era gravitat quantica. E en futur i auràn mès descorbiments.
Ena astrofisica d’ondades gravitacionaus, i poirie auer lèu grans descorbiments sus era gravitat quantica. Un d’aguesti poirie èster trapar un horat blanc, era inversion temporau d’un horat nere, e on era energia arribe des d’ua singularitat relativista generau.
Tanben poirie èster trapat un horat de vèrme, un pònt espaciau-temporau qu’unís dus luòcs fòrça luenhans der espaci. Açò poirie implicar viatges fòrça mès rapids en espaci pr’amor qu’es naus poirien viatjar mès rapides qu’era velocitat dera lutz o encara poder crear ua maquina deth temps que balhèsse informacion sus eth nòste futur maugrat que violèsse era conjectura de proteccion cronologica d’Stephen Hawking.
Açò vò díder que trapar gravitons des deth temps de Planck ei coma guardar un horat blanc o eth madeish sistèma de gravitat quantica. Tanben se pòden descorbir naues causes en tot trapar productes tecnologics d’autes civilizacions. Que poirien usar era gravitat quantica entà viatjar per espaci e nosati o poiriem copiar.
Atau se poirie tanben compréner ce qué passèt abans deth Big Bang. E dempús se poirie crear en laboratòri un aute univèrs. Solament atau demorarien unificades era mecanica quantica e era gravitat, mès tanben era sciéncia e, fin finau, era religion.
Era Redaccion
Fotografia principau: ESA Hubble & NASA/CC.
