PLANETES ISOLADES

Enquiara ère pòc coneishut que i auien planetes isolades, que non viren ath torn d’ua estela. Hè pòc ne sigueren descorbidi bèri uns damb era ajuda der Observatòri deth Sud Europèu. E era lista a ja mès de 70 planetes solitàries laguens dera nòsta galàxia. Ei eth grop mès gran de planetes d’aquest tipe jamès descorbidi enquia aué e ara es scientifics vòlen estudiar es sues origines e es sues caracteristiques pr’amor que son vertadèrs nomades galactics.

Es planetes isolades son planetes que pòden arribar a auer es mesures des planetes que i a en Sistèma Solar. Ua des sues caracteristiques princiaus ei que non viren ath torn d’ua estela. Viren sonque eth torn d’eres madeishes. Eth sòn descorbiment qu’ei un des rèptes mès grani dera astrofisica actuau pr’amor que pòt ajudar a compréner melhor er univèrs.

“Non sabíem que n’i auie tantes, çò diguec Núria Miret-Roig, astronòma deth Laboratòri d’Astrofisica de Bordèus. E n’auem trapat desenats. Enquiara ère fòrça dificil trapar-los mès damb grani telescòpis e camères sensitiues se pòt hèr plan”. Enquiara ua còla de cercaires ne trapèc mès de 70 e bères ues d’aguestes damb ua massa tan grana coma era de Jupitèr. Ne podem trapar fòrça ena region situada entre eth Solei e era constellacion d’Escòrpi.

Entà trapar aqueres planetes es cercaires trabalhèren sus donades des darrères 20 annades en espaci en tot analizar era lum qu’an encara aqueres planetes pr’amor que son planetes caudes. Ei atau com sigueren trapades. Entà hèr açò utilizèren es telescopis VLT, VISTA, VST e MPG/ESO 2.2, aguest darrèr situat en Chile.

Donades extraordinàries

“Era grana majoritat des donades qu’auem son de telescòpis fòrça sensibles, çò diguec Hervé Bouy, astronòm deth Laboratòri d’Astrofisica de Bordèus, en Occitània. Sonque damb es donades dera Agéncia Espaciau Europèa ja n’auiem centenats d’observacions e literauments desenats de terabytes de donades”.

Er estudi qu’an hèt hè pensar que encara n’i a fòrça mès entà èster descorbides. “Non son un ahèr pòc comun en espaci, çò apondèc Bouy. N’i poirien auer bilions sonque ena Via Lactèa e totes son ailà sense cap estela ath sòn torn”. Justaments, çò que cau hèr ara ei descorbir  ce quina ei era sua origina.

Diuèrsi scientifics pensen que se poirien formar dempús deth collapse d’ua broma de gas o que dilhèu sigueren expulsades de bèri uns sistèmes planetaris mès que non se sap era causa. Entà descorbi’c es cercaires demoren ara era construccion finau deth Telescòpi Extra Gran (ELT) qu’era comunautat scientifica bastís ara en Chile, en desèrt d’Atacama. Pr’amor que sonque era naua tecnologia ajudarie a compréner melhor aguest fenomèn espaciau. “De hèt son planetes que son fòrça, fòrça luenh dera Tèrra e damb es telescòpis actuaus ei fòrça dificil de trapar-ne mès, çò confirmèc Bouy. Mès damb er ELT ei segur que ne traparam fòrça mès”.

Era Redaccion

Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita