Maugrat que totes avèm al cap Brasil coma un país tropical amb la jungla pus granda de la planeta es un país que tanben a un nòrd. Es lo plan desconegut estat de Roraima, l’estat pus septentrional d’aquela republica federala americana. E, malgrat que la capitala d’aquel estat, Boa Vista, es al nòrd de l’eqüator – l’unica de tot Brasil – la region es pas tipicament coma podem imaginar quan pensem en un país del nòrd.
Roraima es lo començament de la fin del gigant d’America meridionala nomenat Brasil. Mai enlà i a Veneçuela e Guyana. Al sud i a d’autres estats brasilièrs coma Parà o Amazonas, que balhan una polida imatge sonque amb los noms. Pasmens, lo clima es pas justament septentrional car òm pòt afirmar qu’es mai que mai equatorial e tropical. Pels abitants d’autres continents de la planeta es un nòrd un pauc rar. Mas es lo nòrd de Brasil.
L’estat de Roraima a un sens nombre d’amassadas rocosas e de montanhas – d’efièch qualcunes dison que lo nom de l’estat seriá pr’amor del Mont Roraima -. Totun, la majoritat del territòri es plan, maugrat tot çò qu’òm pòt pensar.
Lo nom de l’estat encara es discutit entre los cercaires. Pòt èsser que Roraima vòlgue diré Montanha del Perroquet o tanben Montanha Verda. Es pas clar. D’autras teories encara defensan que vòl dire en lenga indigèna (imaginam que sonque una pr’amor que n’i a desenas) Serra del Cajú o encara la Maire dels Vents.
Uèi lo jorn Roraima a divèrsas singularitats que desseparan aquel estat d’autres estats brasilièrs. Pas sonque lo sieu clima o geografia mas tanben la sieuna populacion e economia. Roraima a sonque aperaquí 500.000 abitants (2014). Per ansin, es l’estat amb mens populacion de tot Brasil. Se òm afirma que los brasilièrs aiman plan viure en un clima tropical e caud, Roraima ne serià, benlèu, la sieuna confirmacion mai clara, pr’amor de la sieuna populacion.
Roraima es tanben l’estat amb una densitat pus bassa d’aquela republica (2,23 abitants/Km2). Aquò entraïna èsser gaireben res per rapòrt a la nauta populacion brasilièra que i a en d’autres estats pus meridionals (es d’efièch sonque un 0,37% del total). En mai d’aquò se la sieuna importància coma luòc abitat es brica importanta per Brasil, encara mens es çò que pòt balhar economicament al país (un trist 0,17% del PIB de Brasil).
Un paradís environamental
Roraima a una capitala e sonque qualcunes vilas amb un pauc de populacion, coma Naut Alegre, Caracaraí e Rorainopòlis. Mas çò de pus important d’aquel estat es, qu’al costat d’aquelas vilas i a un sens fin de montanhas prèp de la frontièra finala septentrionala, que son un vertadièr tresaur per çò que tòca a la fauna e la flora de la region.
Per ansin, òm pòt parlar de las montanhas de Parima e de Pacaraima – ont es situat lo Mont Roraima amb 2.875 mètres de nautor -. Tanben a mai de 14 flumes plan importants dont desenas d’autres. Entre aqueles son de soslinhar los flumes Branco, Uraricoera, Catimaní, Alelaí e Aantu.
Val pas dire que la populacion e lo govèrn de Roraima aiman plan lo país. E pr’açò assajèt tanben plan de lo protegir. Roraima foguèt un territòri desseparat de l’estat d’Amazonas en 1943. E sonque arribèt a la categoria estatala en l’an 1988. Dempuèi alavetz foguèron creadas fòrça reservas indigènas (mai d’un 46% de tot lo territòri de Roraima ne son), a mai d’uèch pargues per protegir la fauna e flòra de la region que s’espandisson al long de centenars de milièrs d’ectaras e que son, se l’òme o ataca pas, lo vertadièr tresaur environamental de Roraima.
Per ansin, la majoritat d’aquelas reservas e pargues foguèron creats pendent la decada de 1980: lo primièr foguèt l’Estacion Ecologica de Maraca, creat en 1981 e que protegís mai de 100.000 ectaras de natura salvatja. Puèi n’arribèron encara d’autres, coma lo Pargue Nacional de Viruá e lo Pargue Nacional de la Serra de Mocidade, a mai d’autras en Maracá, Cacaraí, Niquiá, Roraima e Aneva e que s’espandisson al long de mai d’un milion e mièg d’ectaras (un prètzfach impensable en Euròpa).
Aital, los indigènas Macuxi, Patamanone, Wai-Wai, Wapixana e Ianumani, entre autras nacions de Roraima, demòran en de reservas indigènas ont l’òme blanc a pas gaire l’abituda d’i dintrar. Amb aquelas nacions indigènas i a encara, aürosament, un sens fin de mamifèrs, de reptils, de peissum e d’aucèls a mai de vegetacion tropicala que ne fan un tresaur sens prètz.
Als pargues nacionals de Roraima i a encara una longa lista de fauna dont de jaguars, de gats maracajá, de loiras, de cèrvis e de monards. Prèp del flume pus grand de Roraima, lo flume Branco (e que morís al tanben gigantàs mai meridional flume Negro) i a tanben de tamanduas, de tatós, de jabutís e de còbras.
Pr’amor del ret fluvial gigantàs, lo peissum qu’òm pòt trapar es d’una varietat estonanta – e mai pr’amor del cambiament climatic actual -. I a un sens fin d’espècias qu’an sonque lo nom brasilièr (a mai del scientific de segur); de pacus, de tocunarés, de surubim, de pirararás, d’acaras, de piranhas e d’aruanas entre d’autras espècias. Al cors pus bas del flume i a tanplan de tartugas.
La tras que nauta e densa vegetacion de la jungla, pasmens, ajuda brica los aucèls. N’i a fòrça espècias que son pichonas mas pas gaire grandas coma lo jaburu. D’autres aucèls de remembrar son los jacus, las agaças tropicalas e los carcarás.
Roraima poiriá demorar coma un país susprenent; es situat al nòrd (pus al nòrd pòt pas èsser dins Brasil), mas a un clima caud e tanben tropical. E maugrat qu’a montanhas tras que nautas, la majoritat del territòri es plan e las montanhas pus nautas s’espandisson pauc (1%). E abans, coma uèi, lo vertadièr tresaur que pòt provocar la visita dels aimants de la natura es la sieuna espectaclosa fauna e flòra , qu’encara son un gigantàs tresaur natural per descobrir. N’avètz pro per assajar de visitar lo nòrd del sud (Roraima) ?
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
