Poiriá èsser la religion pus anciana de la planeta e son dieu, benlèu, lo mai ancian del Mond, car fa mai de 2600 ans ja èra religion oficiala en Iran. E çò qu’es estonant es de descobrir qu’encara uèi es tota una religion, amb de temples, de prèires e de cresents, e mai se n’i a totjorn que mens.
Lo nom del dieu es Ahura Mazda (lo Senhor de la Sapiéncia Totala) e es aital sonat en lenga avestica, una de las lengas indoeuropèas pus ancianas de la planeta e pròcha del sanscrit. Malgrat que pendent l’Antiquitat divèrsas religions l’aguèsson coma divinitat màger, finiguèt que foguèt l’unic dieu d’una religion posteriora: lo zoroastrisme.
Lo zoroastrisme foguèt una religion qu’aguèt coma origina un airal uèi situat en Afganistan. S’espandiguèt lèu vèrs l’oèst e encara mai quand venguèt la religion oficiala de mai d’un empèri ancian iranian. E, malgrat tot çò que se poiriá pensar, es una religion que moriguèt pas jamai e qu’encara es viva. Per ansin, la conquista islamica demesiguèt lo nombre de cresents mas encara uèi se pensa que poiriá aver d’aperaquí 200 000 fidèls, amb d’escòlas religiosas oficialas, d’ostals de caritat, de prèires e de temples, la majoritat en Índia.
Lo Senhor de la Sapiéncia
Ahura Mazda es l’unic dieu del Mond segon lo zoroastrisme e son nom vòl dire lo Senhor de la Sapiéncia Totala. Zoroastre, que visquèt fa mai de 2300 ans, ne foguèt lo profèta principal (tanben conegut coma Zaratostra). Coma caracteristicas basicas d’aquela religion, i a la lucha entre Dieu e lo Demòni e lo messianisme, lo jutjament après la mòrt, un cèl e un infèrn e una volontat umana totalament responsabla de sos actes, çò qu’aguèt una granda influéncia suls josieus, gnostics, crestians, bodistas e musulmans.
Pasmens, lo zoroastrisme o religion d’Ahura Mazda auriá ja sas racinas dins lo segond millenari abans lo Crist. Los primièrs tèxtes escriches, totun, son sonque del sègle V abans lo Crist. Foguèt religion oficiala d’Iran entre los ans 600 abans lo Crist e 650 après lo Crist, e sonque quitèt d’o èsser après la conquista musulmana de l’an 654. Uèi lo jorn se pensa que i poiriá aver mai de 190 000 cresents en Índia e Iran, mas en 2015 i aguèt 100 000 nòus cresents dins lo Curdistan iraquian.
Lo libre principal de la religion d’Ahura Mazda es l’Avesta, que sa partida mai anciana es escricha per Zaratostra e coneguda coma las Gathas. Son de poèmas mistics adreiçats a Ahura Mazda. La filosofia d’aquela religion tras qu’anciana a per basa la responsabilitat umana e, a l’origina, lo Demòni existissiá pas en se. Zoroastre afirmava que i aviá sonque un dieu, Ahura Mazda, e que los umans podián causir entre o creire o pas. La fòrça qu’empachava los umans de far de bonas accions èra l’esperit Angra Mainyu. Mai tard, d’autres tèxtes zoroastristas creèron Ahriman, lo Demòni e personificacion d’Angra Mainyu.
Cossí que siá, Ahura Mazda, lo Senhor de la Sapiéncia, es lo paire de tot e doncas Asha, çò es e la Vertat, l’Òrdre e la Justícia, totjorn en lucha contra Druj (la Messorga, lo Mal). L’epòca modèrna auriá cambiat la manièra de creire dels fidèls d’Ahura Mazda, que contunhan, totun, d’assajar de far tot çò qu’es corrècte pr’amor qu’es çò que cal far per onorar aital Ahura Mazda. Dempuèi fa mai de 2600 ans.
Un article de Christian Andreu
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
