LAS ESTELAS MASSISSAS PRODUSON MAI DE CARBÒNI
Las estelas binàrias balhan mai del doble de carbòni a lors galaxias segon un recent estudi. Plan mai que se l’estela foguèsse unica dins son sistèma estelar. Es çò que descobriguèt fa pas gaire l‘Institut d’Astrofisica Max Planck a Garching, a Alemanha.
“Produson mai del doble de carbòni que se foguèsson una estela unica, çò diguèt Rob Farmer, cercaire de Max Planck. Val pas lo dire qu’aquò es plan important pr’amor que la vida sus la Tèrra es facha de carbòni, d’idrogèn, d’èli e d’oxigèn”.
Es conegut que l’oxigèn ven d’estelas massissas, que lo nitrogèn ven d’estelas d’una massa reducha. E fins ara se sabiá que d’estelas solitàrias produsián mai de carbòni. Es per aquò que descobrir aquel fach es plan important al nivèl scientific, ja qu’ara es conegut que d’estelas binàrias son una font principala bàsica de carbòni dins l’Univèrs. E ajudarà mai a cercar de vida dins aqueste.
Farmer e sos collègas estudièron divèrsas estelas massissas. Mesurèron que son fins a uèch còps mai pesantas que lo Solelh. D’explosions nuclearas provòcan la produccion d’idrogèn, d’en primièr, e puèi aqueste se tresmuda en èli. Quora i a pas pus d’idrogèn, l’estela s’espandís e son còr ven d’èli e de carbòni.
Mas aquelas estelas an sovent d’amigas. E quand l’estela s’espandís, lo carbòni produch es plan màger. “Los vents ailà son plan fòrts, çò apondèt Farmer. Una estela fins a 40 còps mai massissa que lo Solelh pòt emetre fins a 1,1 massa solara de carbòni a aquel moment. L’estudi foguèt publicat dins lo numeric Astrophysical Journal.
La creacion de supernòvas
Aquela estela pòt venir una supernòva. L’autra estela companha pòt pas pus absorbir lo carbòni e lo transformar en oxigèn e tanben emet de carbòni dins l’espaci. Segon lo nòu estudi, una estela massissa binària pòt produire a travèrs del vent fins a 2,6 còps mai de carbòni que l’explosion d’una supernòva. E plan mai qu’una estela unica.
Malgrat lo desacòrdi de qualques cercaires amb aquela nòva donada, l’imatge general d’estelas binàrias que produson fòrça carbòni (plan) es corrècte e balha una nòva coneissença sus cossí poiriá aver començat la vida dins l’Univèrs. Sus aquò la majoritat de la comunautat scientifica n’es consenta.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
