Cossí en gaireben totas las civilizacions de l’Antiquitat, los grècs visquèron la siá religiositat mejançant l’existéncia d’una multitud de divinitats, qu’èran las responsablas de totes los faches naturals que dispausavan pas d’explicacion scientifica. Los dieus mai importants de l’anciana Grècia (e que recebèron mai de culte e mai d’ofrendas) foguèron Zèus, lo mès important de totes e qu’èra considerat lo “rei del cèl”, Poseidon, lo dieu de la mar, Adés, lo dieu del mond qu’es sosterranh (considerat coma una sòrta d’infèrn ont anavan las armas), e Apollon, lo dieu del Solelh.
Mas èran tanben adoradas d’autras divinitats qu’èran ligadas a d’eveniments mai quotidians de la vida, coma Èra (femna de Zèus), la divessa de l’ostal familial, Arès, lo dieu de la guèrra, Afrodita, divessa de l’amor e la fecunditat, Atena, la divessa de la sabença e protectritz de la polis d’Atenas, Ermès, lo dieu del comèrci, Artèmis, la divessa de la caça o Demetèr, la divessa de l’agricultura. Los grècs ancians se dirigissián a caduna d’aquelas divinitats e ofrissián las siás ofrendas segon los favors que volián obténer.
Unas caracteristicas que distinguissián los dieus grècs de las autras divinitats ancianas de las autras civilizacions èran las siás caracteristicas umanas, amb la possibilitat de gaudir de las vertuts e patir dels defèctes que gaudissián e patissián tanben los òmes. Solament dos detalhs distinguissián dieus e umans: los primièrs èran immortals e dispausavan de poders sobrenaturals.
Aqueles dieus umanizats mostravan aquel caractèr mejançant los mites que se transmetián oralament, que se convertissián en de narracions amb caractèr educatiu. En aqueles mites podèm trobar d’istòrias d’amor, de venjanças, conspiracions, … Tota una sèria de relats fòrça interessants qu’èran coneguts per la populacion, e que los servissián coma d’exemples per prene de decisions importantas en las siás pròprias vidas. Omèr e Esiòde reculhiguèron totas aquelas tradicions oralas dins las siás òbras literàrias, que venguèron classics de la literatura universala.
Las ofrendas èran realizadas abitualament per ciutadans normals als temples o dins lors pròpris ostals, mas en qualques escasenças èran celebradas fèstas en onor de las divinitats, ont participava tota la populacion de la polis grèga, e en qualques cases totas las comunautats grègas repartidas per la Mediterranèa que s’amassavan periodicament. Un dels eveniments mai importants, e que se celèbra encara (mas de manièra e amb objectius fòrça desparièrs) èran los Jòcs d’Olimpia cada quatre ans, e ont los atletas ofrissián los sieus esfòrces e las siás victòrias a Zèus coma ofrenda.
Autras celebracions ont participava tot lo mond ellenic èran las fèstas del dieu Apollon al santuari de Dèlfes e las fèstas del dieu Poseidon a la vila de Corint. A la polis d’Atenas se celebravan de grandas fèstas en onor de la divessa Atena, ont participavan totes los abitants de la vila, amb grandas ofrendas e una impressionanta procession fins al sieu temple.
Las fòrças de la natura
Inicialament, la religion grèga preteniá solament donar responsa a las questions que provocavan las fòrças de la natura, sens se preocupar d’autras questions mai transcendentalas sus la vida umana. Mas amb lo passatge del temps, los grècs se comencèron a demandar sul concèpte del Ben e del Mal e autres dobtes etics e morals o sus quin destin l’òme pòt esperar après la mòrt (idèas que las religions monoteïstas tractaràn posteriorament).
Per aquela causa, pendent lo sègle VI aC se comencèron a celebrar los “Mistèris”, que pretenián donar de leiçons de morala e de comportament als òmes e de seguretat sus la vida posteriora a la mòrt. Los Mistèris mai famoses èran los del culte al dieu Dionís, los de la vila d’Eleusis o los nomenats “cultes orfics”. Mejançant aqueles rituals, lo cresent participava a una sèria de ceremònias que lo sarravan als dieus e que los asseguravan la felicitat en la siá vida actuala, mas tanben en la vida futura après la mòrt. Coneissèm pas fòrça detalhs d’aquelas ceremònias, perque los cresents podián pas explicar lo foncionament d’aqueles rituals.
Fòrça grècs cercavan tanben la seguretat e la tranquillitat esperital mejançant qualques practicas magicas ancianas, e amb lo passatge dels sègles, amb qualques dieus del Prèp Orient o de l’Ancian Egipte. Una religiositat qu’èra fòrça variada e qu’aguèt de modificacions segon l’istòria del mond ellenic, e que posteriorament tanben foguèt presa pels romans, amb un cambiament de nom a las divinitats, mas amb las meteissas caracteristicas. L’Olimp grèc venguèt l’Olimp roman. Lo culte als dieus mitologics grècs se mantenguèt fins al trionf definitiu del cristianisme als darrièrs sègles de l’Empèri Roman.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
