Jordi Quingles i Fontcuberta: “La integracion catalana e occitana es encara desirabla e factibla”

Jordi Quingles i Fontcuberta a publicat l’an 2021 lo libre “Llengua i Pàtria: un nou futur per l’espai occitano-català”, amb de reflexions fòrça interessantas suls concèptes de lenga e pàtria, e sus las relacions entre catalans e occitans. Mas la siá grana òbra tanben compren de traduccions de libres coma “La Questa del Sant Grasal” o “Trovadores y Troveros” de Renat Nelli o d’òbras de tematica tan variada coma lo sufisme persa.

1.- Analisatz primièrament los desparièrs significats qu’al cors de l’istòria a recebut lo concèpte “pàtria” dempuèi los tempses dels meteisses romans, fins a gaireben los nòstres jorns, amb claras referéncias a pensadors coma Pompeu Fabra o Miguel de Unamuno. E tanben amb la relacion amb la lenga.

En efièch. M’interessava fòrça començar lo libre en refermant plan aquel ponch, sustot per mor de far veire lo caractèr purament declamatòri e ges rigorós de l’expression, usada per fòrça autors, “La miá pàtria es la miá lenga”. Doncas, ieu consacri fòrça paginas a precisar qué devèm comprene exactament per “pàtria” e qué per “lenga” e perqué compreni qu’es pas legitim las comparar, amb l’idèa, de mai, de destacar lo contengut fòrça mai prigond d’aquel segond tèrme.

2.- En fòrça escasenças explicatz la posicion de Pompeu Fabra, contrari al projècte integracionista, que vòl reconéisser lo catalan e l’occitan dins d’un meteis blòc amb un evident respècte envèrs totas las diferéncias de lors modalitats. Pompeu Fabra pensava benlèu mai en de tèrmes politics, del projècte catalan e dels Païses Catalans, que foguèt tan debatut a la decada de 1930 a Catalonha?

E òc. Fabra, coma ieu argumenti fòrça còps en la mieuna òbra, publicada lo 1999, “Llengua culta i llengua vulgar a la llum de la Tradició”, e repetissi, amb d‘informacions nòvas, al libre actual, fasiá apiejar absoludament lo sieu prètzfach coma gramatician en l’ideal politic de Païses Catalans, e lo sieu famós manifèst “Desviacions en els conceptes de llengua i de Pàtria”, de 1934, que me servís aicí coma referéncia iniciala, enterrava definitivament aquel projècte integrador en defendent de critèris la scientificitat que, pas per generalament admesa, ne rèsta mens discutibla.

3.- Contràriament, parlatz d’intellectuals occitans coma Robèrt Lafont o Renat Nelli, defensors d’aquela integracion amb de reflexions coma “es pas totun cap de fantasia quimerica far reviure la vièlha comunitat de civilizacion d’occitans e de catalans” o “l’espaci occitanocatalan es ara meteis lo marc d’una invencion de futur per d‘òmes liures e eroses”.

Evidentament, ieu m’identifiqui fòrça mai amb aquela idèa integradora que defendián Lafont e Nelli, entre d’autres, mas devi dire que, contràriament a aquò qu’ieu meteis exprimissi a la fin del libre, als sens qu’aquela integracion es encara desirabla mas tanben factibla, la vertat es que soi pas ges optimista en aquel sens, sustot pel fach que l’epòca que vivèm, marcada pel signe de la dilucion e de l’agotament de las estructuras qu’an donada fesomia a l’istòria umana al cors dels sègles, permet pas vertadièrament aquela recuperacion. E coma referéncia d’aiçò darrièr, voldriá apondre que se qualque lector a interès en escotar las miás reflexions en lo sens qu’aquela istòria afronta ja la siá fin e aquò impausa, entre autras causas, un replantejament prigond de fòrça aspiracions, pòt gardar lo video, penjat a YouTube, de la presentacion que faguèri del mieu libre a Palma.

4.- L’opinion defenduda al lo vòstre libre apòsta tanben per aquela integracion. Asseguratz qu’unes Païses d’Òc jonches dins de la siá diversitat (amb l’estructura politica que revenga), significariá pas cap de sòrta de dissolucion (lingüistica, culturala…) de Catalonha, mas un reforçament.

Amb aquela afirmacion preteni resumir un dels ponches claus que desvolòpi al libre, qu’es la distincion qu’establissi entre lo concèpte abitual de “lenga” e lo que ieu defensi, en qué la lenga es presentada coma una realitat d’òrdre esperitala en lo sens fòrt de la paraula, e en fasent aquò m’adreci tacitament als qui pòdon pas acceptar cap de tipe d’integracion que la plena lingüicitat del catalan pòsca èsser compromesa, doncas que ieu los disi que lo sieu concèpte de lenga pòt perfièchament demorar integrat en aquela superiora realitat d’òrdre esperitala qu’es la lenga unica occitanocatalana, perque parlam d’òrdres de realitat de desparièr gras.

5.- Mencionatz tanben la civilizacion occitana medievala, considerada per qualqu’unes coma una Primièra Renaissença, que jonchava armoniosament concèptes coma lo “PARATGE”, lo “LENGATGE”, de tèrmes tipicament occitans. Quin significat possedissián pendent aqueles sègles medievals pels occitans?

Cal mencionar, obligatòriament, l’òbra “El Geni d’Oc: reflexions sobre la civilització occitana medieval”, aparegut l’an 2017, ont ieu presentava dos tèxtes de Simone Weil escrits a Marselha los ans 1941 e 1942 relatius a aquela question. Cal dire tamben que foguèt un grand gòi per ieu trabalhar amb aqueles tèxtes de Weil, un dels esperits mai lucids que donèt lo sègle XXn, doncas qu’ela defend un punt d’enguarda clarament favorable a la causa occitana e dobta pas a condemnar los franceses pels excèsses comeses en la crosada contra los catars, e mai que, amb una granda penetracion, diboisha un perfil fòrça suenhat d’aquela civilizacion, fòrça marcada, particularament, per aqueles dos concèptes, qu’ieu desvolòpi amb mai detalh a las paginas 78 a 82 del mieu libre.

6.- Quand la Crosada contra los Catars destrusiguèt lo “Paratge”, aquela civilizacion occitana medievala, … Quinas foguèron las consequéncias? Quina Occitània e quina Euròpa poiriam aver ongan se non foguèsse estada arrancada totalament aquela Primièra Renaissença?

Aicí tanben ieu pòdi me remetre a l’opinion qu’exprimissiá Weil en aqueles tèxtes d‘abans, en lo sens que l’istòria d’Euròpa e probablament la del mond serián estadas fòrça desparièras se aquela civilizacion occitana medievala aguès perdurada e se foguèsse espandida, e a ieu, mai que mai, me provòca un plasent vertige m’imaginar aquela possibilitat. Mas, malurosament, a Murèth moriguèron fòrça causas, e èra pas la mendra aquel paratge que tan plan definissiá aquela civilizacion e qu’en lo mieu libre ieu opausi, sens cap de paur, a l’idèa actuala de democracia, e la siá vanitat, que ieu denóncii dobertament.

7.- Per çò que tòca a la lenga occitana, remembratz tanben lo grand perjudici provocat per la Revolucion Francesa, amb la volontat de definir de lengas “provincialas” coma “feudalas”, “enemigas del pòble e de la libertat” que defendissián los principis revolucionaris.

D’acòrd amb aquò, devi confessar qu’al cors del libre ieu soi fòrça critic amb la Revolucion Francesa e amb las siás sequèlas, fòrça vivas encara uèi, e repudii particularament la siá infama difamacion (se me permetètz aquel jòc de paraulas) de lengas autras que la francesa e las grèus consequéncias qu’aquò entraïnèt per l’occitana e la catalana. E considèri, en particular, que se França uèi foguèsse vertadièrament dubèrta, deuriá abominar publicament de causas coma aquel ignominiós “parlez français, soyez propres” qu’es arribat fins als nòstres tempses.

8.- Avètz realizat tanben de divèrsas traduccions. Unas de las mai significativas foguèt “La Questa del Sant Grasal”, e “Trovadores y Troveros” de Renat Nelli, fòrça ligada a la literatura occitana.

Vertadièrament, en parlant de “La Questa del Sant Grasal”, aicí lo mieu mestièr es pas estat far de revirador, mas la d’editor filologic, doncas que s’agís d’un tèxt catalan medieval qu’es la traduccion de “La Queste del Saint Graal” francés, una de las òbras principalas del cicle arturic. Lo tèma del Grasal m’interessèt dempuèi qu‘ieu èra fòrça jove e, concretament, ja amb 25 ans concebèri lo projècti d’editar aquel tèxt, que, fin finala, l’an 2018 poguèri veire publicat. E en parlant de “Trovadores y troveros”, que tradusiguèri en collaboracion amb lo mieu amic Esteve Serra, es en efièch una òbra importanta qu’escriguèt René Nelli e la darrièra, ieu cresi, que publiquèt en vida, l’an 1987.

Una entrevista de Francesc Sangar*

*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.