ETH BÒSC MÈS ANCIAN DERA PLANETA
Ei un bòsc fossil descorbit per paleontològs en Cairo, en estat de Nàua York, e qu’aperten ath periòde deth Devonian, pr’amor qu’a ua edat de prèp de 386 milions d’annades. Segontes es cercaires que descorbiren aguest bòsc, serie eth bòsc mès ancian dera planeta jamès trapat pr’amor qu’ei un o dus milions d’annades mès ancian qu’eth bòsc de Gilboa, eth mès ancian deth moment enquiara e tanben trapat en estat de Nàua York, a solament 40 Km deth prumèr.
“Eth periòde deth Devonian siguec era epòca en que neishéren es prumèri bòsqui ena Tèrra, çò diguec William Stein, dera Universitat de Binghampton, en Estats Units. Es sòns efèctes en clima dera planeta son fòrça importants pr’amor que cambièren toti es ecosistèmes planetaris. Cambièc era superfícia dera planeta, es oceans, es concentracions de dioxid de carbòni ena atmosfèra e tot eth clima globau. E tot açò pr’amor des prumèri bòsqui. Des d’aquera epòca era planeta siguec diferenta”.
Pendent eth descorbiment Stein es sòns collègues identifiquèren es arraïtzes d’enquia tres arbes diferenti. Eth prumèr d’eri siguec un arbe nomentat Eospermatopteris, que siguec un arbe semblant a ua palmèra. Es arraïtzes d’aguest arbe èren fòrça rudimentàries, Es cercaires pensen qu’ère un tipe d’arbe que solament viuie ua annada o dues. Mès tanben pogueren descobrir ua auta espècia d’arbe a trauèrs des sues arraïtzes que ja auie granes. Eth sòn nom qu’ei Arquaeopteris.
Arquaeopteris siguec un arbe qu’es sues granes volauen e pensen que ja ei eth prumèr arbe ena istòria dera planeta damb huelhes. Segontes Stein “ Arquaeopteris siguec eth prumèr ancessor de fòrça bòsqui que i auec ena Tèrra dempús”.
Plantes modèrnes
Segontes era còla scientifica que descorbiguec aqueth bòsc en Cairo, Estats Units, aqueri arbes an formes totauments modèrnes comparades damb es plantes d’aquera epòca. Es cercaires trapèren qu’es arraïtzes d’Arquaeopteris arribauen enquias 11 mètres de longor en cèrts lòcs, çò que hè d’aguesta espècia un arbe fòrça susprenent. “Arquaeopteris marcarà eth futur de çò que seràn es bòsqui pendent eth futur, çò afirmèc Stein”.
A mès, es cercaires tanben trapèren un tresau tipe d’arraitz d’arbe que solament demorèc pendent eth periòde coneishut com Carbonifèr. Ei un arbe qu’aperten ara familha classada com Lycopsida. Toti aqueri arbes, totun, moriren lèu pr’amor qu’es scientifics pensen qu’aqueth bòsc patic ua inondacion. Açò serie atau pr’amor que trapèren fòrça fossils de peish prèp deth bòsc de Cairo.
Segontes un aute scientific, Chris Berry, dera Universitat de Cardiff, eth bòsc de Cairo, eth mès ancian dera planeta, siguec un bòsc dubèrt, damb arbes que semblauen un pòc conifères e d’auti arbes damb granes que volauen, mès petiti qu’es prumèri. Eth descorbiment d’aguest bòsc siguec publicat ena revista onlina Current Biology.
Era Redaccion
Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita
