ES LUES PÒDEN AUER SUBLUES
Segontes un nau estudi scientific es lues poden auer tanben ath sòn torn sublues, maugrat qu’aguestes pòden èster fòrça inestables e non se trapen guaire en espaci. Segontes es scientifics qu’an hèt aguest nau estudi astrofisic, se non i a lues laguens deth Sistèma Solar non ei nat pròva definitiua: mès enlà n’i pòden auer perfectaments.
Er estudi, que siguec dirigit peth scientific dera universitat occitana de Bordèus Sean Raymond, confirmèc que lues com Titan e Iapetus (de Saturn), Callisto (de Jupitèr) o era madeisha Lua terrèstra – a mès dera hè pauc descorbida naua lua ath torn dera exoplaneta Kepler 1625b, situada dehòra deth Sistèma Solar – poden auer petites lues prèp des madeishes. Er estudi siguec publicat ena revista astronomica Monthly Notices of the Royal Astronomical society Letters.
“Es planetes orbiten ath torn d’esteles e es lues ath torn de planetes, çò diguec Sean Raymond. Totun, que calie poder saber se es lues tanben poden auer petites lues ath sòn torn o sublues. Ei atau qu’aguest astronòm dera universitat occitana de Bordèus e Juna Kollmeir, der Institut Carnegie de Washington, decidiren estudiar se i podien auer sublues en espaci e s’aguestes podien èster pro estables.
Ua naua lei fisica espaciau
Segontes çò qu’an estudiat aqueri astrònoms es lues que hen enquia 10 quilomètres solament poden existir prèp de lues qu’an com minim 1000 quilomètres de longor e damb orbites granes, fòrça granes. Mès açò serie un problèma entà lues com Callisto, Titan, Iapetus o era nòsta Lua entà poder auer sublues.
“Que cau estudiar se i an mès lues e sublues desconeishudes laguens deth nòste pròpri Sistèma Solar pr’amor qu’açò pòt èster clau entà descorbir com se formèren planetes vesins e sistèmes planetaris que non son eth nòste, çò contunhèc Kollmeier”.
Es causes dera formacion des diuèrses lues descorbides enquiara en Sistèma Solar son diuèrses: es lues que i a ath torn de Saturn e Jupitèr s’aurien format deth gas e povàs que i a ath torn d’aguesti gigants de gas. Era nòsta Lua se formèc dempús dera tustarrada entre era Tèrra mès anciana e ua planeta qu’ère com Mart. Atau, era formacion de sublues tanben poirie auer ua origina e causes fòrça diuèrses.
Aqueri scientifics soslinhèren qu’era lua era descorbida ath torn dera exoplaneta Kepler 1625b a ua massa e ua distància sufisenta entà auer tanben ua sublua. Maugrat açò era sua orbita poirie hèr d’aquera sublua un objècte espaciau fòrça inestable. E pr’amor d’açò serie fòrça malaisit poder trapar ua sublua dehòra deth Sistèma Solar.
Com conclusion aqueri astrònoms voleren participar ena recerca actuau d’exoplanetes que poirien èster abitades. Entada eri i poirie auer vida en sublues que son situades ath torn d’esteles massiues. Poirien auer vida mès serien fòrça inestables com es que poirien auer ath torn des esteles ròies nanes qu’an ua zòna abitabla fòrça petita e es planetes, lues e sublues que i poirie auer serien fòrça inestables. Maugrat auer vida. Un problèma donques malaisit de resòlver.
Era Redaccion
Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita
