En 1971, ara hè solament cinquanta annades, siguec bastida era restanca d’Assoan,en Egipte, considerada era mès grana restanca de tota era planeta. Era prumèra restanca d’Assoan siguec acabada en 1902 mès ua auta siguec bastida en 1971, tanben coneishuda com Restanca Nauta d’Assoan. Era paishèra dèc lutz a milions d’egipcians mès tanben provoquèc problèmes environamentaus giganti que poirien acabar pendent eth futur en un desastre ecologic ena region.
Era bastida d’aquera gigantesca restanca africana demanèc òbres d’engenharia jamès vistes enquiara epòca, pr’amor que calec utilizar enquia 18 còps mès de materiau entara sua bastida que quan siguec bastida era piramida de Keops. Era restanca hè 4 Km de longada, 1 Km d’ample e 125 m de nautada. Sonque començar produsie mès deth 50% dera energia egipciana (vint annades dempús solament eth 15%) mès dempús siguec descorbit que provoquèc tanben grèus problèmes ecologics entar environament restacadi damb era creacion artificiala deth lac Nasser.
Aquera restanca siguec bastida pr’amor que se volie controlar es creishudes der arriu Nil; i auie annades qu’er arriu baishaue fòrça naut e d’autes fòrça baish. Açò provocaue males cuelhudes segontes era annada, mès eth govèrn egipcian volguec auer ua agricultura mès establa. A mès, era populacion egipciana non auie arren a veir damb era populacion der Ancian Egipte (aué son mès de 86 milions). Siguec donques pr’açò que siguec bastida era restanca d’Assoan.
Dessenhada per un institut rus, era naua restanca provoquèc era creacion d’un nau lac, eth Lac Nasser, damb ua capacitat d’enquia 162 km3, e situada a mès de 147 m sus eth nivèu dera mar que podie arribar enquia 175 quan i auie ua creishuda. Es sediments annaus deth Nil arriben ara enquia es 134 milions de tones. Açò vò dire qu’era restanca non foncionarà mès en 300 annades.
Non cau díder qu’es peishi e animaus que i auie en airau declinèren fòrça es annades seguentes pr’amor dera manca des neuriments que ja non baishauen mès damb er arriu. Es sardines mediterranèes per exemple baishèren des des 18 000 tones en 1962 a solament 8 500 en 1992 pr’amor d’açò.
Problèmes ecologics
D’autes industries com era des lòses tà hèr tets tanben patiguec era bastida d’aquera restanca. Non podien auer mès es sediments der arriu e comencèren a auer tèrra dera riba. En 1984 eth govèrn egipcian proïbic hèr açò e aué era sua importància non ei era madeisha qu’en aquera epòca. Aué es lòses tà hèr tets son hètes damb auti materials.
D’un aute costat, i a mès algues, e donques era aigua ei mens neta. E cau limpiar era aigua entàs umans mès encara. E eth delta deth Nil ei cada annada enquia 175 m mens long. Totun, aué que i a fòrça mens malauties ena populacion que non en 1971. Siguec donques ua restanca qu’encara ei polemica environamentauments aué, 50 annades dempús.
Era Redaccion
Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita
