L’an 1808 l’armada de Napoleon Bonaparte ocupèt la Peninsula Iberica, e una de las tòcas de la conquista foguèt anexar Catalonha coma província dins l’Empèri Francés. Aquela guèrra es coneguda en l’istoriografia ispanica amb lo nom de “Guèrra de l’Independéncia” e a l’istoriografia catalana coma “Guèrra del Francés”. L’òrdre annexion foguèt publicada lo jorn 12 de Genièr de 1812 e la província de Catalonha èra devesida en quatre departaments, coma França, amb noms geografics de fluvis o montanhas.
Aqueles departaments èran Segre, Montserrat, Ter e Bocas de l’Ebre, amb las siás respectivas capitalas a las vilas de Puigcerdà, Barcelona, Girona e Lhèida. La comarca de l’Aran èra integrada dins del departament de Nauta Garona, lo Principat d’Andòrra dins del departament del Segre, e lo territòri de las vilas de Fraga e Mequinensa (oficialament dins d’Aragon) dins del departament de las Bocas de l’Ebre. La Catalonha del Nòrd, amb capitala a Perpinhan, formava lo departament dels Pirenèus Orientals, mas foguèt pas integrada dins de la província de Catalonha. Lo sieu territòri èra estat anexat a França après lo Tractat dels Pirenèus l’an 1659. Barcelona èra la tresena vila mai poblada de l’Empèri, solament superada per París e Amsterdam.
Catalonha sens rei espanhòl
Napoleon Bonaparte aviá nomenat lo sieu fraire Josep coma nòu rei d’Espanha, en substituissent la dinastia dels Borbons. Mas Josep I governèt pas sus Catalonha, per aquela annexion del territòri catalan a l’Empèri Francés. L’Empèri envièt fòrça foncionaris per bastir la nòva administracion provinciala, e comencèron divèrses projèctes d’organizacion e legislacion, mas foguèron pas aplicats perque la situacion de la guèrra e la negativa de la populacion catalana a acceptar lo domeni francés permetèsson pas aquel cambiament.
Amb la tòca d’atraire los catalans al projècte de Napoleon Bonaparte, la lenga catalana venguèt novament oficiala a Catalonha, amb la lenga francesa, e la nòva administracion utilizava ambedoas lengas. Lo catalan èra pas oficial a Catalonha dempuèi lo Decrèt de Nòva Planta de l’an 1716 que formalizèt annexion del Principat de Catalonha a la monarquia borbonica ispanica. Lo “Jornal de Barcelona” foguèt publicat tanben en ambedoas lengas pendent maites meses.
E mai se la majoritat dels catalans èra contrària a la conquista e annexion francesas, qualqu’unes catalans, qu’èran impressionats per las idèas dels intellectuals franceses de l’Illustracion del sègle XVIII, e amb una França que contrarotlava la mitat d’Euròpa, collaborèron amb los franceses e se mostravan favorables a aquela annexion. Tanben, amb una posicion de neutralitat, fòrça catalans mantenián de relacions comercialas amb los franceses.
Mas perqué França èra tan interessada en annexion de Catalonha? Benlèu un assag de ressuscitar la Marca Ispanica medievala? Probablament las rasons èran fòrça mai materialistas e economicas. L’economia catalana aviá gausit d’una granda espandida pendent lo sègle XVIII, aviá atengut desvolopar una Revolucion Agrària, qu’aviá aumentada la productivitat del camp catalan, e Catalonha ocupava d’importantas posicions en qualqu’unes sectors economics coma lo textil, bevendas alcoolicas o bastiment de vaissèls. França opinava que Catalonha coma la siá frontièra sud, podiá ajudar a desvolopar los departaments vesins occitans, en creant una zòna de creacion economica de granda importància.
L’an 1813 la guèrra èra complicada per l’armada francesa, e la prioritat èra pas implantar aquela nòva administracion, mas que França assajava de manténer lo contraròtle militar sus Catalonha, sens aténher la sieuna tòca, e un an après Catalonha tornava a la sobeiranetat espanhòla, après d’acabar la guèrra a la Peninsula Iberica amb la desbranda de l’armada de Napoleon Bonaparte.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
