ERA ENERGIA ESCURA, QU’EVOLUCIONE
Un nau estudi scientific afirma qu’era energia escura evolucione. Segontes aguest estudi, que prepause un nau modèl der Univèrs, eth 95 % der Univèrs serie compausat de matèria escura (enquia un 25%) e tanben d’energia escura (enquia un 75%). Enquiara se pensaue qu’era energia escura ère era causa der espandiment der Univèrs, mès segontes aguest nau estudi, era energia escura poirie evolucionar damb eth temps e donques que dilhèu non serie era causa prumèra der espandiment universal.
Entà estudiar aguest prètzhèt es cercaires usèren ua camèra d’energia escura (DECam) en Observatòri Interamerican de Cerro Tololo. Es scientifics auèren donades de 758 nets de 6 annades diferentes e cartogarfièren lèu 1/8 deth cèu entièr. Eth projècte utilizèc tecniques d’observacion multiples en tot inclúder mesures de supernòves, er agropament des galàxies e d’auti factors sonque entà poder estudiar damb prigondor era energia escura.
Ua escala mès petita
“En analisant 16 milions de galàxies, se trobèt que l’escala BAO mesurada es en realitat un 4% mès petita de çò previst, çò didec Santiago Avila, astronòm deth Centre de Recèrca Energetica, Environamentala e Tecnologica (CIEMAT). Es supernòves de tipe Ia son de lutzes estandard. »
Atau, aquera luz aparenta, amassa damb d’informacions sus aqueres galàxies ajudèc es cercaires a calcular era distància exacta. Ja en 2024, ua còla deth DES publiquèc es donades de supernòves mès detalhat que i auie enquiara. Es naues donades, amassa damb donades de supernòves e BAO confirmen es anomalies balhades enquiara sus es supernòves.
Totun, damb aqueres mesures DES e es donades de fonz de microondes cosmiques, es cercaires descurbiguèren naues proprietats dera energia escura. E era resulta der estudi confirmèc que i auie ua evolucion temporau dera energia escura universau. Se açò siguèsse vertat era energia escura universau non serie contanta mès un nau fenomèn dinamic que cau estudiar un aute còp.
“Qu’ei ua resulta estonanta pr’amor que includís era fisica mès tanben eth modèl estandard der Univèrs, çò didec Juan Mena-Fernández, cercaire deth Laboratòri de Cosmologia de Fisica Subatomica. Ei un descorbiment que pòt comportar ua revolucion scientifica totau ».
Maugrat qu’es resultes non son definitiues, es pròplèus analisis damb sondes DES poirien ajudar a confirmar aguesta evidéncia. De rebrembar que d’autes resultes tanben son naues en d’estudis actuaus sus er Univèrs en tot usar er Instrument Espectroscopic d’Energia Escura (DESI).
“Es resultes representen d’annades d’esfòrç collaboratiu per auer d’informacions cosmologiques des donades DES,” çò didec Jessie Muir, cercaira dera Universitat de Cincinnati. “Cau encara apréner mès, çò apondèc, e serà susprenent poder veire com era nòsta compreneson tanben evolucione segontes arriben naues mesures ». Er estudi siguec publicat ena revista online Physical Review DES.
Era Redaccion
Fotografia principau: Colombari & Zamani/CC.
