Ara hè 90 annades i auec çò que dempús siguec coneishut, a nivèu internacionau, com er Incident de Mukden, que provocarie era invasion japonesa de Manchoria en 1931. Er incident siguec premanit pes pròpis japonesi e dèc era desencusa perfècta entà ocupar Manchoria, çò que tanben provocarie ua fòrça longa guèrra, ua des mès longues dera istòria contemporanèa, entre China e Japon, e que demorarie enquia era fin dera Segonda Guèrra Mondiau, en 1945.
Er incident se passèc eth 18 de seteme de 1931 quan un tinent japonés, Suemori Kawamoto, hèc explotar dinamita prèp dera linha deth camin de fèrre proprietat dera companhia japonesa Camins de Fèrre deth Sud de Manchoria, en Mukden. Maugrat qu’era explosion non siguec grèu, e eth trèn podec contunhar eth sòn camin, era armada de Japon acusèc es chinesi der atac e decidiguec ocupar Manchoria e crear un nau estat aliat de Japon, Manchukuo. Mès, qu’açò provocarie tanben era gessuda de Japon des Nacions Unides en 1933 e, dempús ua longa guèrra damb China.
Peth moment açò se debanèc pendent una crisi prigonda en govèrn chinés dempús d’annades de guèrra civiu intèrna contra es sénhers dera guèrra chinesi. Japon considerèc qu’es tractats politics entre ambdús païsi non èren mès valids e donques que podie hèr tot çò que volie damb eth territòri chinés (de hèt Japon ja auie ocupat Corèa e Taiwan). E encara mès pr’amor qu’acusèc eth govèrn chinés de perseguir es japonesi en China.
Mesi abans eth govèrn japonés auie decidit qu’eth contròl de Manchoria ère clau entara economia japonesa. E comencèc a premanir er incident de Mukden, causa decisiua entath govèrn japonés entà poder invadir part de China continentau. Er objectiu prumèr siguec atacar era armada chinesa de Beidaying. Dempús siguec decidit d’atacar era linha de camin de fèrre prèpa a aquera ciutat chinesa.
Pr’açò eth tinent japonés Komoto, deth 29en regiment d’infanteria japonesa, que protegie aquera linha metec explosius ena linha de camin de fèrre e aguesti explotèren as 10.20 dera net. Un trèn passèc dempús as 10.30 e podèc contunhar enquia Shenyang sens cap problèma.
Dempús, eth 19 de seteme era artilhariá japonesa ataquèc era armada chinesa prèpa com responsa entar “atac” de Mukden. Era vila de Beidaying tanben siguec atacada. Tota era region de Mukden siguec invadida en solament 24 ores.
Mès quan era armada japonesa arribèc enquia Heilongjiang, eth capluòc de Manchoria, era armada chinesa auec era orde de contra-atacar. Totun, que tota era region siguec totauments ocupada pes japonesi en sonque cinc mesi. Era opinion publica chinesa siguec fòrça critica damb eth govèrn chinés pr’amor que siguec considerat qu’era luta contra es japonesi podie auer estat mès fòrta.
Totun, eth govèrn chinés en aquera epòca auie auti problèmes com un govèrn independent en Guangzhou, diuèrses revòltes comunistes en diuèrsi airaus deth país e tanben grèus inondacions der arriu Yangtze, qu’auie provocat milèrs de refugiadi.
Era comunautat internacionau
Dilhèu pr’açò eth govèrn chinés demandèc ajuda entara comunautat internacionau: era Liga des Nacions siguec convocada eth madeish 19 de seteme e eth dia 24 d’octobre demandèc oficiaument era retirada japonesa de Manchoria. Era responsa japonesa siguec abandonar era Liga des Nacions en 1933.
En noveme eth president deth govèrn de China cambièc, e es japonesi conquistèren encara Jinzhou, ua auta ciutat chinesa. En 1932 encara eth govèrn des Estats Units confirmèc que non arreconeisherie cap conquista japonesa. Mès es japonesi creèren er estat nau de Manchukuo.
Aué es libes d’istòria chinesi contunhen en tot considerar qu’es responsables der incident de Mukden sigueren es pròpri japonesi. Totun, es libes d’istòria japonesi confirmen que sigueren es chinesi. D’auti cercaires modèrns europèus e americani considèren qu’er incident siguec pensat per oficiaus japonesi de manèra independenta sens ac conéisher eth govèrn japonés. Totun semble dificil de creir qu’er incident siguec executat sense eth coneishement deth Naut Comandament dera Armada Japonesa. D’autes istorians considèren tanben qu’Occident podec mès non hec arren entà arrestar aquera guèrra. E aué, es colpables der incident de Mukden e d’aquera guèrra entre China e Japon (1931-1945) 90 annades dempús son, encara, polemics.
Era Redaccion
Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita
