Sovent i a qualcun amic que ditz que l’amor entà la natura ei mei desvolopat en societats mei industrializadas. Que seré lo cas de países pas mediterranèus o enqüèra drin mei luenh, coma la societat soïssa. Ne sabem pas se aquò ei solament ua legenda o i a un fonz de vertat, mes uei qu’ei començat un jutjament dontra lo govern soís en tot restacar dirèctament l’inaccion governamentau dab la pèrta de drets umans.
Lo jutjament qu’ei començat per 2.000 hemnas soïssas que demandèn au govern soís cambiar la soa politica environamentau d’inaccion per çò que tòca a la honuda deus glacèrs de soïssa, pr’amor que, segon disen, qu’ei contràri au dret a la vita e la santat umana, un dret universau. La fin deu jutjament poiré obrir un atge navèth en la societat occidentau, pr’amor que, se guanhèssen, poiré obligar los governs mondiaus a har quauquarren reau contra lo cambiament climatic.
Lo jutjament se celebra a la Cort Europèa deus Drets Umans e serà lo prumèr còp que cau decidir si un govern hè o ne hè pas arren entà lutar de faiçon reau contra lo cambiament climatic. En efèit, qu’ei la fin d’ua luta judiciària que demorè mei de sheis annadas au sistèma judiciari soís despuish lo començament de la honuda deus glacèrs soís pr’amor deu cambiament climatic actuau.
Lo Club deus Expèrts climatics
Aqueras hemnas, tanben conegudas dab lo nom de Club deus Expèrts Climatics, an un atge mejan de 73 annadas e afirman que lo cambiament climatic actuau provòca ua pèrta de drets umans universaus, coma lo dret a la vita e la santat. E coma pròva, an balhat estudis medics que demòstran com restacat ei lo cambiament climatic dab ua péger santat umana.
La soa tòca qu’ei obligar lo govern soís actuau a tribalhar mei entà redusir las emissions de gas de sèrra. Segon mei d’un expèrt, que poiré estar un jutjament istoric e que poiré har cambiar e plan l’actuau inaccion governamentau mondiau a l’ora de lutar de faiçon reau contra lo cambiament climatic. E aqueth grop de hemnas remembrè que lo cambiament climatic actuau provòca mei problèmas de santat a las personas dab mei atge.
Pr’amor que l’Observatòri de la Santat e lo Climat Europèu dejà que confirmè qu’ua mei hauta temperatura provocarà tanben un problèma seriós entà la santat publica pertot, sustot enter las personas dab mei d’atge. Que cau raperar tanben que la taxa de mortalitat enter las personas de mei de 65 annadas au long de las darrèras 30 annadas que creishó mei d’un 30%. E aquò ei un prètzhèt objectiu.
Mes lo govern soís dinc adara afirmè que, maugrat que lo cambiament climatic pòt provocar de problèmas de santat, aquò ne pòt pas estar dirèctament restacat dab los problèmas de santat de las personas mei vielhas. Mes, se aqueth grop de hemnas guanhèsse lo jutjament, poiré vàder un precedent entaus 46 país que son tanben en aquera cort judiciària europèa.
De rebrembar qu’uei mantun estudi scientific dejà confirmè qu’ua mei hauta temperatura au monde provocarà tanben deus problèmas grèus de santat aus umans e se la temperatura vad mei hauta d’un gra e miei, tot lo continent, segon Nacions Unidas, que poiré patir grèvas inondacions pr’amor d’intensas plojas.
Temperaturas que son, de mei en mei hautas dejà uei, e que tanben provocaràn mei de huecs. L’estat francés e l’estat alemand que patín solament dens l’an 2022 dinc a sèt còps mei de huecs que la mejana de las darrèras annadas. E aquò ei dirèctament restacat dab la santat umana. Quin que sia, cau esperar adara, e véder lo resultat deu jutjament. La situacion climatica qu’ei plan maishanta uèi, e dilhèu n’ei pas ua maishanta idèa que la ciutadaniá lute entaus sons drets a nivèu judiciari si los governs vòlen pas arren har entà lutar de faiçon definitiva contra lo cambiament climatic.
La Redaccion
