Après la libertat religiosa qu’autregèt als crestians l’edicte de Milan de l’emperaire Constantin I lo Grand (313), la comunautat crestiana bastiguèt las primièras bastissas destinadas al culte, e foguèt edificada una primitiva basilica sus la petita montanha del Vatican, ont la tradicion assegurava qu’aviá patit lo martiri e èra enterrat Sant Pèire.
Aquela primièra basilica se mantenguèt pendent mai de mil ans, fins qu’a mejan del sègle XV, èra evidenta la siá marrida conservacion (sustot dels murs) e lo Papa Nicolau V decidiguèt la siá reconstruccion.
Mas las òbras s’eternizavan, fins que lo papa Juli II l’an 1503 (en Plena Renaissença), decidiguèt d’accelerar lo projècte. La basilica iniciala foguèt desrocada e l’arquitècte Bramante foguèt l’encargat, mas la mòrt subta del pontife e l’arquitècte, provoquèt un autre cambiament en lo dessenh.
Lo nòu Papa Leon X, de la familha florentina dels Medici, encarguèt l’òbra al Mèstre Rafael, mas lo bastiment restèt practicament arrestat pendent trenta ans mai, fins qu’a mejans del sègle XVI, lo Papa Pau III comandèt l’arquitècte Antonino de Sangallo. La principala tòca atenguda per De Sangallo foguèt levar lo paviment mai de tres mètres per aténher una màger luminositat dins l’interior de la basilica.
Mòrt De Sangallo, l’òbra passèt a mans de Michelangelo Buanorroti (tanben pintor e escultor), que se n’encarguèt de la copòla centrala e daissèt practicament acabats los tres braces de las tribunas. Mòrt Michelangelo l’an 1564, l’òbra foguèt contunhada per Vignola, que finiguèt las copòlas mendras. De contunh, Giacomo della Porta e Fontana acabèron la copòla centrala, cossí Michelangelo aviá daissat pendent de finalizar.
Un cambiament de planta
L’an 1600 se decidiguèt que la basilica deviá cambiar la siá planta de crotz grèga (los braces avián las meteissas dimensions) per una de latina (ont lo braç orizontal es mai pichon que lo vertical), aital la façiada deviá armonizar amb los murs extèrnes qu’èran ja bastits. Lo Papat convoquèt un concors entre arquitèctes per causir quin èra lo melhor projècte que s’ajustèsse a aquelas nòvas demandas.
Lo concors foguèt ganhat per Carlo Maderno, finit l’an 1614, jol pontificat del Papa Pau V. L’an 1629 la basilica foguèt consagrada, coma èra previsibla a Sant Pèire, e l’arquitècte Bernini s’encarguèt de la decoracion escultorica, en seguint los paramètres de l’Art Barròc, en aquel moment d’espandida.
Totas aquelas òbras volián un motiu fondamental: crear lo temple mai esplendid del mond crestian, simbòl del poder de la Glèisa catolica, en contrastar amb l’abituala austeritat de las Glèisas reformadas coma la luterana o la calvinista. Cossí diguèt Bernini, la “Colomnata” de la Plaça de Sant Pèire es una metafòra que remembra “los braces de la Glèisa qu’acolhisson totes los catolics per refortir la siá fe” e es clarament visibla dempuèi l’aire.
Bernini realizèt tanben l’urbanizacion exteriora de la plaça de Sant Pèire entre los ans 1656 e 1663. L’ensems dispausa d’un espaci dubèrt, de forma elliptica, format per dos arcs de cercle separats amb una distància de cinquanta mètres dempuèi los sieus dos respectius centres, amb quatre filas de colomnas toscanas; en total 284 colomnas.
Las 92 estatuas suls portics que coronan la plaça representan los principals personatges biblics de l’Ancian e lo Nòu Testament, e foguèron dessenhadas per Bernini e fabricadas pels sieus discípols.
L’intencion de Bernini èra crear una sòrta de scenari teatral dins la plaça, per refortir la fe dels cresents que visitan lo complèxe. En dintrar dins la plaça, Bernini atenguèt que la basilica sembla “mai aluenhada”, mercés a l’assentament d’una ampla plataforma e las alas de la plaça semblan una sòrta de bastidors, del temps que los còrses cilindrics de la Colomnata sembla coma s’empenguèsson vèrs l’interiora de la basilica. Una basilica que comencèt d’estil de la Renaissença e finiguèt en esser barròca, per mor de la dilatacion en lo temps del sieu bastiment.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
