Lo president egipcian Gamal Abdèl Nassèr atenguèt lo poder l’an 1952 e inicièt un procès de modernizacion d’Egipte. Un dels sieus objectius se basava en l’utilizacion dels cambiaments del nivèl de las aigas del riu Nil per dispausar totjorn d’un bon depaus d’aiga necessària per manténer la produccion agrària e tanben produsir d’energia electrica, imprescindibla pel desvolopament economic.
Decidiguèt, fin finala, la creacion del gigantàs lac Nasser, mas lo sieu bastiment se fariá realitat a Nubia, en una region plena de monuments de l’anciana civilizacion egipciana que constituissián tot un tresaur de l’umanitat. Lo monument mai significatiu èra lo grand temple d’Abó Simbel, bastit jol reinatge del faraon Ramses II e descobèrt per l’investigador italian Giovanni Belzoni a començaments del sègle XIX. Lo govèrn egipcian preferissiá sacrificar tot aquel patrimòni e defendre aquela granda nòva òbra de dimensions faraonicas.
L’egiptologa francesa Christiane Desroches Noblecourt envièt un planh a la UNESCO e aquela organizacion decidiguèt d’iniciar una campanha mondiala per far prene consciéncia totes los païses del besonh de protegir lo patrimòni nubian. La UNESCO demandèt temps al govèrn egipcian per prepausar divèrses projèctes de salvacion, mas los desparièrs expèrts prepausavan de projèctes de malaisida execucion. Mentretant lo govèrn egipcian iniciava lo bastiment del lac artificial.
Un projècte estonant
Fin finala, lo projècte escuelhut foguèt lo prepausat pel meteis govèrn egipcian que se basava literalament en lo talh dels temples en pèças e tornar a los unir, a seissanta cinc mètres mai d’auçada e dos cents mètres mai luènh del sieu emplaçament original, salvats aital de l’impacte de las aigas del lac. Mil sèt cents trabalhadors e dos cents especialistas trabalhèron al projècte de salvacion d’Abó Simbel que s’alonguèt pendent mai de quatre ans dempuèi l’an 1964.
La UNESCO aviá iniciada la sollicitud de sòus a la comunitat internacionala per pagar las despensas de la salvacion d’Abó Simbel, autres monuments de la region e dels temples de l’isla de Filae. L’entrepresa que gerissiá l’òbra d’Abó Simbel èra formada d’enginhèrs alemands, italians, franceses e suedeses e aguèt un budgèt de quaranta milions de dolars.
Los temples foguèron talhats en de tròces de tres mètres d’auçada, cinc mètres de longitud variabla maximala e ochanta centimètres d’amplor. Lo pes mejan de cada blòc èra de vint tonas e las colomnas e las estatuas pesavan trenta tonas de pes. La quantitat finala de fragments foguèt mil quaranta que revenián uèch cents set al temple grand e dos cents trenta cinc al temple pichon. Lo darrièr blòc foguèt transportat l’estiu de l’an 1966. Totes los blòcs foguèron transportats amb l’ajuda de grandas gruas.
Posteriorament, comencèt lo procès de reconstruccion en jonhent cada blòc amb los sieus blòcs vesins en copiant l’estructura originala. Una curiositat importanta èra la mantenença de l’efièch astronomic que se produsís dos còps cada an (abitualament los jorns 20 de Febrièr e 22 d’en Octòbre), quand lo sol illumina una abitacion situada al fons del temple ont son situadas unas estatuas que, d’esquèrra a drecha, representan desparièras divinitats, Re-Horajti, lo faraon Ramses II convertit en dieu, Amòn e Ptah.
Cossí avèm comentat, en doas escasenças pel simple movement dels astres, la lutz del solelh dintra dins de la cambra e illumina las tres primièras estatuas, mas qu’arriba pas fins al dieu Ptah, divinitat maligna que contunha amagada dins l’escurina. Las setmanas anterioras e posterioras a las datas comentadas la lutz solara solament illumina qualqu’un fragment de l’abitacion.
Lo jorn 22 de Setembre de 1968 en una ceremònia amb l’assisténcia de fòrça personalitats internacionalas del mond de la cultura e del govèrn egipcian foguèt inaugurat lo nòu Abó Simbel. Tota una proesa de salvacion que demostrèt tanben que l’Umanitat pòt realizar de grandas proesas quand trabalha amassa.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
