Lavetz avèm lo socialisme (comunisme) scientific – lo contraròtle de totes en comun dels mejans de produccion – idèia que ven d’un analisi scientific de l’istoria sociala – ont, abans Marx e Engels, aviam que lo socialisme (comunisme) utopian – idèia romantica de la comunautat de produchs, coma avèm ja vist en çò dels comunistas medievals, sens analisi istoric. (Veire Engels, Lo Socialisme utopic e scientific).
Lo socialisme e lo comunisme volon dire la meteissa causa: una societat sens classas, e alara sens estat, sens argent e sens frontièras. Mas abans tròp long la borgesiá vesiá l’oportunitat de metre la confusion entre los trabalhadors. Lo “socialisme” foguèt malinterpretat per dire “contraròtle per l’estat” (nacionalizacion; leninisme), e lo “comunisme” associat ab los partits bolchevics de la revolucion russa (veire en bas).
Totun, vist que l’estat es l’instrument de la renha de classa, la nacionalizacion (capitalisme d’estat) pòt pas èsser lo socialisme. Èra lo capitalisme d’estat, alara, qu’èra lo resultat de las revolucions del sègle XXen als empèris rus e chinés.
Al sègle XIXen èra tanben exprimit l’anarquisme. Los anarquistas quitèron lo movement socialista/comunista pr’amor de lor oposicion a l’idèia de Marx que los proletaires devon sasir l’estat afin de despossedir los capitalistas. Los anarquistas avián paur que los delegats socialistas dins las assembladas nacionalas serián tròp tentas d’utilisar l’aparat de l’estat contra lo proletariat! Vist que lo “socialisme” es estat tan pervertit pels ideologistas borgeses per dire capitalisme d’estat, aquesta paur sus la part dels anarquistas es estada comprenesibla. Pr’aquò, los socialistas respondon que se l’estat es pas sasit, la borgesiá restariá armada, e emplegariá las fòrças de l’estat contra lo proletariat.
Atal, es absoludament necessari que lo proletariat sassís democraticament “los ostals de poder” – las assembladas, l’estat – afin de despossedir pasiblament la borgesiá dels mejans de produccion. Los socialistas indican tanben que los delegats socialistas dins las assembladas auràn un solet mandat: la despossession de la classa capitalista. Refusarián tot ròtle de govèrn e participariá pas de tot dins l’administracion del capitalisme. Se traison aquest mandat, seràn tot d’un còp retirats per la majoritat que los a eluts, e remplaçats.
Es pr’amor que los vertadiers socialistas refusavan e refusan tot assai sus la part d’una minoretat de “revolucionaires” de sasir l’estat contra la volontat de la majoritat.
Cal pas oblidar que coma los esclaus de l’empèri roman èran los foncionaris de tot, los trabalhadors son los foncionaris del capitalisme modèrn. La borgesiá es totalament parasitica. Lo proletariat conten: cirurgians e netejaires de carrièras; astrofisistas e manobrièrs; sosvelhants e caumaires. Se l’om es dependent sus un salari, om es proletaire. Es plan estranh qu’un proletaire (99% de la populacion) devenga borgés; es mai probable qu’un borgés (1% de la populacion) sia jetat als rangs del proletariat. En general, om es nascut dins una classa o l’autra. Es nonpercant inculcat dins cadun, per mejan de l’escòla e dels media que “se l’om trabalha, om reussirá!” En vertat, es fòrça estranh que l’om deven ric per mejan de trabalh! Om deven ric per mejan de son contraròtle dels mejans de produccion e per mejan de la plosvalua, acumulada per la labor dels esclaus-salariats!
Las borgesiás francesa e almenada s’unisson contra lo proletariat
Ab los mercats globals e las ressorças monopolisadas per las borgesias britanicas e francesas, la borgesia alemana èra forçada vèrs la guèrra. La Guèrra franco-prussiana s’esclatet tre 1870. Tre mars 1871 los proletaires de París (ansin que los de Marselha ) se levèron e sasiguèron la ciutat. Lo govèrn se refugiguèt en Versalhas. Lo govèrn en Versalhas oblidèt sa guèrra contra los alemands fins a los implorar d’assetjar París, e de bombar e de far famina en çò dels Parisians. (Veire Karl Marx, La Guèrra civila en França). Los proletaires de Paris, ab nom de Comunards, resistissián ab coratge fins al mes de mai, quand foguèron compulsats de daissar lor armas. La màger part foguèt fusilhada, un grand nombre sepelit encara vivent. Lo cap de l’estat francés, l’Adolf Thiers, qu’aviá encoratjat los obrièrs de se batre contra los obrièrs d’Alemanha al nom de “la nacion” abans la comuna, mostrava ara son mespresi, e lo mespresi de tota la borgesiá, per los obrièrs franceses. Atal es desmascat lo vertadièr enemic: la classa capitalista, e “la nacion” un slogan de decepcion.
La Comuna de Paris nos mòstra l’importancia pel proletariat de sasir l’estat e desarmar la borgesiá. Es necessari tanben que la majoritat dels trabalhadors siá educada, preparada e resolguda de far possibla una societat socialista (comunista). La Comuna nos mòstra los dangièrs de tota accion minoritaria.
Pr’aquòt, los Comunards meriton lo nòstre grand respecte e omatge. Son martirs dins la causa del socialisme. Entre eles eran Elisee Reclus e Loisa Michel, campions totes dos dels mai innocents, nòstres cosins los animals nonumans. L’artista Corbet tanben, que faguèt esclatar l’orra colona de Vendoma, símbol de l’imperialisme bonapartista (rebastida aprèp la Comuna). La guilhotina tanben, simbòl e instrument vil de la “justicia” borgesa, foguèt sasida e brutlada pels Comunards, coma caliá far.
Anthony Walker*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
