L’efièch Mandela es un dels fenomèns mai curioses de la memòria collectiva. Lo tèrme foguèt creat per la blogaira Fiona Broome en 2009, e descriu l’experiéncia estonanta de remembrar eveniments diferentament de çò que se passèron realament, mas amb una estranhesa: aqueles remembres falses son partejats per de personas multiplas. Nelson mandela es remembrat en […]
Una nòva descobèrta torna escriure l’Istòria: las pinturas rupèstras mai ancianas del Mond son dins l’estat espanhòl e èran òbra de neandertalians fa 66 000 ans. Una descobèrta dins la cauna de Maltravieso demòstra que los neandertalians, e pas Homo sapiens, foguèron los primièrs artistas en Euròpa fa mai de 66 000 ans. Aquò es […]
Francesc Sangar.-. Quina monarca foguèt considerada coma “la mairegranda” d’Euròpa? La Reina Victòria d’Anglatèrra. E perqué? Pr’amor que la siuena granda descendéncia (nòu filhs) arribèt a la majoritat dels tròns europèus mejançant de matrimònis amb d’autres linhatges monarquics, abitualament a travèrs dels sieus felens. Aqueles maridatges èran utilizats per establir d’alianças diplomaticas amb los autres […]
Era Acadèmia Aranesa dera Lengua Occitana – Institut d’Estudis Aranesi (AALO – IEA) contunhe damb eth sòn objectiu dera preservacion, era difusion e er ensenhament dera lengua e era cultura pròpries d’Aran. Cada an son publicades diuèrses òbres, qu’artenhen tota sòrta de genres literaris e d’assag, entà demostrar an darrèr d’an, era totau validitat der […]
A Euròpa son nascudas de lengas parladas als cinc continents, mas tanben d’autras que patisson de situacions complicadas e quitament son menaçadas las siuenas subrevivenças. Amb la tòca de defendre las nomenadas “lengas minorizadas” l’an 1992 lo Conselh d’Euròpa promulguèt la Carta Europèa de las Lengas Minoritàrias e Regionalas coma una declaracion de principis en la […]
Quin poirie èster eth descorbiment mès important d’aguest sègle XXIau ? Segontes fòrça scientifics, com Avi Loeb, dera Universitat d’Harvard, serie poder trapar ua teoria qu’unifiquèsse era relativitat generau d’Einstein e era dera mecanica quantica. Solament atau, çò diden es cercaires, se poirie explicar ben ce com fonciona er Univèrs. Quan Albert Einstein sajèt d’unificar […]
Un nòu estudi suggerís que beure de bevendas sucradas aumenta fòrça lo risc de malautiás cardiovascularas. Dins l’estudi, publicat al numeric Frontiers in Public Health, los cercaires espepissèron l’associacion entre lo consum de cèrts aliments e bevendas sucradas e lo risc de patir mai de 7 malautiás cardiovascularas. L’estudi aguèt per mòstra 69 705 suedeses […]
China tornèc a hèr un pas de gigant ena corsa espaciau pr’amor que dissenhèc ua bateria qu’ac poirie cambiar tot. Aué er òme non podec arribar encara a Mart. Elon Musk afirma que i poiriam arribar en 2026. Mès encara no auem era energia de besonh entà poder i enviar arren. Mès açò ara poirie […]
Perqué es huelhes de bèri uns arbes son vermelles ? Era clorofila balha era color verda que desapareish en quauques espècies d’arbe pendent era tardor. Açò ei atau pr’amor qu’es plantes son organismes fotosintetics, çò ei que cambien era matèria inorganica en organica gràcies ara energia deth Solei. Entà açò poder hèr es plantes usen era […]