Dempuèi fòrça sègles enrè, Alemanha èra estat dividida en multiples estats sobeirans, mai o mens “jonches” amb lo Sant Empèri Roman Germanic, e totes “jos l’obediéncia” teorica de l’emperaire, amb un ròtle mai decoratiu que real. Après lo Congrès de Viena l’an 1815, Alemanha contunhava devessida en mai de trenta estats, mas foguèt creada la Confederacion Germanica, un projècte que preteniá aténher l’unitat dels territòris germanics pendent lo futur e que recebiá lo supòrt de la borgesiá, que vesiá la possibilitat d’espandir lo mercat e superar las barrièras legalas contra la libertat de comèrci. Las idèas nacionalistas del Romanticisme e las luchas contra Napoleon I Bonaparte avián ajudat sorgir aquela inventa d’union entre los pòbles de raïtz germanica.
Lo filosòf Johan Fichte aviá publicat l’an 1807 lo libre “Discorses de la nacion alemanda” ont expausava las basas de l’ideologia nacionalista, que podiá servir a quina comunautat nacionala que siá: “ Totes aqueles que parlan una meteissa lenga son jonches per de laces invisibles, car se pòdon comprene e se comprendràn cada còp amb mai claretat se forman un ensems omogèni.”
Mas l’union alemanda tustarrava amb la lucha entre los dos principals estats germanics: Prússia e Àustria, que volián dirigir lo procès d’unificacion e la posteriora Alemanha joncha. Àustria, jol govèrn dels Habsburg aviá creat un grand empèri al centre d’Euròpa, que dominava d’autras nacions qu’èran pas germanicas. E Prússia aviá potenciada l’an 1834 l’Union Doanièra que facilitava la libertat de comèrci entre los territòris germanics.
La guèrra amb Àustria
L’an 1866, Prússia e Àustria s’afrontèron en una guèrra, en lo marc de l’unificacion italiana, ont ganhèt Prússia sustot mercés a la victòria de la batalha de Sadowa. Aquel triomfe, foguèt atengut per la melhora preparacion de l’armada prussiana, mas tanben per l’ajuda dels italians e dels franceses, que desiravan per divèrses motius la desbranda austriana. Aquela desfacha d’Àustria facilitava que lo procès d’unificacion foguèsse realizat per Prússia, qu’èra dirigida per lo sieu primièr ministre Otto von Bismarck-Schoenhausen.
La seguenta estapa foguèt la creacion de la Confederacion d’Alemanha del Nòrd, que jonhiá lo reialme de Prússia, amb los autres territòris qu’aviá al costat occidental, basicament Renània. Mas, en seguint los conselhs austrians, divèrses estats germanics del sud volguèron pas se jónher en aquela confederacion.
L’unica solucion èra crear un enemic comun de totes los alemands, qu’obliguès totes los estats germanics a se jónher per lutar contra aquel enemic. L’escuelhuda èra la França de Napoleon III, qu’aviá de besonh tanben una victòria europèa per aumentar lo prestigi del sieu emperaire e consolidar lo sieu tròn. La declaracion de guèrra foguèt rapida, mas la meteissa guèrra l’an 1870 tanben, car l’armada prussiana èra considerada coma una de las melhoras d’Euròpa, e ara totes los estats germanics, a l’excepcion d’Àustria, se jonguèron per ajudar als prussians.
A la batalha de Sedan, la França del Segond Empèri foguèt derrotada. Lo meteis emperaire Napoleon III acabèt en essent presonièr, e a França foguèt proclamada la III Republica. Al tractat de patz, Alsàcia e Lorena èran cedidas a la nòva Alemanha.
L’euforia de la victòria provoquèt que los estats germanics del sud se jonguèsson tanben, e lo rei Guilhem de Prússia foguèt proclamat emperaire d’Alemanha. Èra lo Segond Empèri Alemand. Otto von Bismarck contunhèt coma primièr ministre fins l’an 1890, quand abandonèt la politica per desavenensas amb lo segond emperaire, Guilhem II.
Pendent aqueles vint ans de govèrn de l’Alemanha unificada, Bismarck contunhèt amb la siá politica de convertir Alemanha en una granda poténcia europèa e mondiala, e isolar França de las decisions importantas. Podèm dire que Bismarck foguèt lo principal politic europèu d’aquel periòde. La Conferéncia de 1885 destinada a repartir lo continent african entre las desparièras poténcias europèas se celebrèt a Berlin, e mai se Alemanha recebèt pas unes territòris colonials tròp vastes e importants pendent aquela reparticion.
Alemanha experimentèt un granda creissença demografica(fins a seissanta milions d’abitants a fins del sègle XIX) e venguèt una granda poténcia industriala, que començava luchar pel liderat qu’aviá mantengut Grand Bretanha fins alavetz. L’unificacion aviá potenciada l’economia alemanda en suprimir de barrièras mercantilas interioras, e aviá creat de sinergias dins las entrepresas alemandas de desparièrs territòris.
Mas l’annexion d’Alsàcia e Lorena, l’epandiment industrial e la competéncia britanica, e los paures resultats per Alemanha de la Conferéncia de Berlin, serián qualqu’unes de las causas de l’esclatament de la Primièra Guèrra Mondiala.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
